De meeste dieren worden gekenmerkt door hun sociale gedrag. Ze communiceren met andere individuen van dezelfde soort volgens patronen van hiërarchie en onderwerping die hun actiekader binnen de groep bepalen.
Afhankelijk van de soort en het type link dat tussen de verschillende leden wordt gedeeld, kunnen de volgende groeperingen worden vastgesteld:
- Aggregaties: groep dieren van dezelfde of verschillende soorten die samenvallen in dezelfde habitat zonder enige sociale band.
- Anonieme groepen: groepering van individuen verenigd door hun intraspecifieke relatie, maar die elkaar niet individueel herkennen. Deze kunnen open of gesloten zijn, afhankelijk van of ze de toegang van nieuwe leden tot de unit toestaan.
- Hiërarchische groepen: groep dieren van dezelfde soort waarin een georganiseerde structuur tot stand is gebracht volgens de fysieke of gedragskenmerken van zijn leden. Deze bepaling is bekend bij elk van de leden die daarnaar zullen handelen. Twee sleutelfactoren vallen op in deze relaties van hiërarchie en onderwerping: dominantie en leiderschap.
Dominantie versus leiderschap in sociale groepen
Dominantie is het kenmerk dat een dier preferentiële toegang geeft tot voedsel, seksuele of territoriale hulpbronnen ten opzichte van andere individuen. De dominantieconditie hangt nauw samen met de soort, leeftijd, grootte, geslacht en agressiviteit.
Leiderschap geeft een individu de mogelijkheid om op te treden als groepsleider door de erkenning van zijn leden. Normaal gesproken is het gekoppeld aan fysieke kwaliteiten of gedragskenmerken, en het doel is het gemeenschappelijke voordeel van alle leden.
Enkele voorbeelden van hiërarchie en onderwerping in het dierenrijk
- Sociale structuur bij olifanten: in tegenstelling tot andere soorten worden olifanten gekenmerkt door groepering op basis van hun geslacht. Terwijl de vrouwtjes opvallen door hun grote socialisatie, zelfs in interactie met vrouwtjes uit andere kuddes, neigen de mannetjes - die aanvankelijk 'vrijgezellengroepen' vormen - een meer onafhankelijke houding aan te nemen. In deze mannelijke kernen wordt meestal gevochten om overheersing, en daarom isoleren ze zichzelf tot het voortplantingsseizoen.
- Sociale structuur bij wolven: ondanks het bestaan van individuen los van de groep, bekend als eenzame wolven, worden deze dieren gekenmerkt door hun bepaalde organisatie in roedels. Deze groepen bestaan uit gemiddeld 8-15 individuen onder leiding van een alfapaar, normaal gesproken een man en een vrouw die optreden als groepsgidsen.In het geval van de man wordt dit onderscheid toegekend na het tonen van superieure vaardigheden op het gebied van vechten.
Soms kunnen verschillende kuddes samenvallen in hetzelfde territorium. Zolang er echter geen concurrentie is om prooien, handelen roedels vaak onafhankelijk.
- Sociale structuur bij chimpansees: het wordt gekenmerkt door zijn dynamiek, vooral in het geval van mannetjes die gedurende een groot deel van hun leven toegewijd zijn aan het stijgen of behouden van een bepaalde status binnen de groep. In elke kudde chimpansees is er een alfamannetje dat, naast zijn privileges op het gebied van voedsel en paring, een reeks verplichtingen heeft met betrekking tot de bescherming van het territorium en als bemiddelaar in interne gevechten.
Dit alfamannetje omringt zich meestal met andere mannetjes, meestal erfelijk verbonden, die bijdragen aan het in stand houden van hiërarchische en onderdanige relaties.
Vrouwen van hun kant hebben ook de neiging om een alfa-vrouw te hebben waarin, in plaats van kracht of agressiviteit te benadrukken, het vermogen om zich tot de groep te verhouden de overhand heeft. In feite zijn altruïsme en het creëren van vriendschappelijke banden enkele van de eigenschappen die het sociale karakter van chimpansees bepalen.
Desondanks kan deze soort agressief gedrag vertonen wanneer leden van verschillende gemeenschappen met elkaar strijden om hetzelfde territorium of vrouwtje. En het is dat ze zelfs zelfmoord kunnen plegen.
