De saiga-antilope is een merkwaardig dier dat de afgelopen jaren onnoemelijke verliezen heeft geleden. Wetenschappers over de hele wereld werken onvermoeibaar om te voorkomen dat deze soort volledig uitsterft.
Saiga-antilopen zijn trekdieren die in Centraal-Azië leven, in de vlaktes en semi-aride gebieden. Het hele jaar door migreren saiga's door Kazachstan, Mongolië, Zuid-Rusland, Turkmenistan en Oezbekistan.
Over het algemeen leggen deze dieren elk jaar ongeveer duizend kilometer af. Saiga-antilopenmigraties zijn over het algemeen van noord naar zuid en vice versa. Verschillende wetenschappers hebben echter van tijd tot tijd melding gemaakt van grillige en nomadische bewegingen.
Misschien wel het meest representatieve kenmerk van deze klasse antilopen is de uitpuilende neus. Deze neus is een overblijfsel van zijn evolutie. Hun reukorgaan is zo ontwikkeld dat het werkt als een luchtfilter.
De neus van de saiga-antilope is groot en flexibel, met een complexe interne structuur met meerdere doeleinden. Tijdens migraties filtert hun neus de lucht om te voorkomen dat stof en vuil dat door hun galop wordt opgeworpen, in hun longen terechtkomt. Tijdens het winterseizoen verwarmt het de lucht voordat het de longen bereikt, waardoor het dier een stabiele lichaamstemperatuur kan behouden.
Als de lente komt, migreren vrouwelijke saiga's naar paringsgronden. Deze gebieden zijn al tientallen jaren hetzelfde, uitgestrekte prairies met hoog gras.
Helaas wordt de saiga-antilope ernstig bedreigd door illegale jacht. De hoorns van de saiga worden voor een hoge prijs verkocht op de zwarte markt. In China worden de hoorns van de saiga-antilope beschouwd als voorwerpen met een hoge traditionele waarde.
Over de massale dood van de saiga-antilope
Tot grote bezorgdheid van verschillende natuurbeschermingsorganisaties is de illegale jacht niet de enige bedreiging voor de saiga-antilope. Er is een stille vijand die er in de loop der jaren in is geslaagd om meer dan 90% van de totale antilopenpopulatie uit te roeien.
In het jaar 2015 stierven ongeveer 200.000 saiga's plotseling binnen een paar dagen. De onderzoekers waren geschokt door dit fenomeen en het is dat duizenden individuen zonder aanwijsbare reden instortten in de graslanden van Kazachstan.
De siga-antilopen werden verzameld op hun gebruikelijke paringsgronden toen de catastrofe plaatsvond. Diverse experts – onder wie dierenartsen, zoölogen en ecologen – gaven toe dat ze zoiets nog nooit hadden meegemaakt.
Na verschillende testen werd ontdekt dat de doodsoorzaak een ernstige infectie in de bloedbaan was, veroorzaakt door een bacterie. Deze infectie veroorzaakte bij de dieren ernstige inwendige bloedingen en natuurlijk bloedvergiftiging.
Recente studies hebben ontdekt dat de verspreiding van de dodelijke bacteriën werd veroorzaakt door het weer van die tijd: te vochtig en te warm. Na bestudering van historisch bewijs uit eerder onderzoek naar antilopen, werd een verrassende conclusie getrokken.
De catastrofe van 2015 is niet de enige massale dood van saiga-antilopen. Van tijd tot tijd sterft het grootste deel van de populatie van deze soort plotseling.
Na het analyseren van historisch bewijs, concludeerden experts dat elke keer dat er doden vielen, het weer vergelijkbare omstandigheden had gepresenteerd. Maar wat is het verband tussen warm en vochtig weer en de verspreiding van ziekten?
Opwarming van de aarde, migratie en infectieziekten
Global warming is een fenomeen dat regeringen en individuen over de hele wereld al jaren zorgen baart. Maar de opwarming van de aarde treft niet alleen mensen.
De versnelde klimaatverandering die is opgetreden als gevolg van de menselijke industrialisatie heeft ernstige gevolgen gehad voor de flora en fauna wereldwijd. Door de opwarming van de aarde moesten een groot aantal soorten migreren naar geschiktere klimaten om te overleven.
Veel fauna en flora reageren op de hoge temperaturen en trekken naar koudere klimaten. Dit impliceert dat veel ziekteverwekkende insecten ook bewegen.
Naarmate de temperatuur stijgt en weerpatronen veranderen, veranderen ook de perioden met regenval. Op deze manier vermenigvuldigen ongedierte dat verband houdt met regenval in tropische gebieden, zoals muggen, zich als nooit tevoren.
Wetenschappers weten al lang dat warme klimaten de ideale omgeving zijn voor de verspreiding van ziekten. Bacteriën vermenigvuldigen zich veel sneller in warme klimaten en vochtige omgevingen.
Verhogingen van de temperatuur en veranderingen in neerslag hebben een verschillend effect op dieren, afhankelijk van hun fysiologie en tolerantie voor klimaatverandering.
In het geval van de saiga-antilope worden de bacteriën die verantwoordelijk zijn voor hun massale dood altijd in hun neusgaten aangetroffen. Het was echter de temperatuurstijging die de ongecontroleerde proliferatie van de bacteriën in het lichaam van de saiga's veroorzaakte.
Als we verwachten dat saiga-antilopen behouden blijven, moeten we proberen onze productie van milieuschadelijke gassen te beperken. Net als bij veel andere soorten, zal het voortbestaan van saiga's afhangen van langdurige zorg voor het wereldwijde milieu.