Op de vraag of slangen doof zijn, worden twee versies van hetzelfde beeld geconfronteerd: die van een cobra die danst op het geluid van een fluit en die van een slang die de kronkelige beweging van een muziekinstrument volgt. Welke is het meest nauwkeurig?
Zoals veel dingen in de wetenschappelijke wereld, ligt het antwoord meestal ergens tussen de twee polen. In dit artikel ontleden we het mogelijke gehoor van deze dieren en geven we overigens een korte beschrijving van het gehoorsysteem van slangen. Mis het niet.
Zijn slangen doof?
De realiteit is dat slangen kunnen horen, maar er zijn verschillen tussen hen en andere reptielen.Voor viervoetige reptielen brengt het trommelvlies luchttrillingen over naar het binnenoor, wat het subjectieve gehoorgevoel veroorzaakt, zoals bij mensen en andere zoogdieren. Slangen missen dit membraan echter.
Dit feit deed destijds denken dat slangen doof zijn. Vervolgens werd aangetoond dat ze zowel de trillingen van de grond kunnen horen als waarnemen. Ze doen dit echter via de kaak en het lichaam.
Hoewel ze geen trommelvliezen hebben, is het binnenoor van slangen goed ontwikkeld om de trillingen te interpreteren die door de grond komen, terwijl ze weerkaatsen in de schedel. Hierdoor kunnen slangen laagfrequente geluidsgolven beter opvangen.
Slangen hebben een gehoorbereik van 100 tot 700 hertz. Het menselijk oor kan horen van 20 tot 20.000 hertz.
Hoe horen slangen?
Hoewel ze geluiden kunnen horen, is het waar dat het vermogen van slangen om luchttrillingen op te vangen beperkter is dan bij andere reptielen. De evolutie heeft deze dieren echter een nuttige aanvullende strategie gegeven.
De slang kruipt en dit is een voordeel als het gaat om het opvangen van de trillingen die door de grond gaan. De mechanoreceptoren die door het hele lichaam verspreid zijn, zijn verantwoordelijk voor het verzenden van informatie over deze signalen naar de hersenen. Dit is enorm nuttig voor de slang bij het lokaliseren van prooi en gevaar.
Stel je voor dat een steen in een vijver v alt. Als de rots een prooi is, zal de slang hem kunnen lokaliseren, afhankelijk van waar het water vandaan kabbelt.
Het gehoorsysteem van slangen: kenmerken en werking
Evolutie heeft slangen het uitwendige oor en trommelvlies ontzegd, maar zoals je hebt kunnen verifiëren, ontneemt dit hen dit gevoel niet. Hun binnenoor is vergelijkbaar met dat van andere gewervelde dieren, alleen is het voorbereid om ook de trillingen te verwerken die hen via de grond bereiken, niet alleen via de lucht. Dit staat bekend als ‘somatisch gehoor’.
In hun middenoor hebben slangen een bot genaamd colummella auris, door weefsel verbonden met het binnenoor, dat tot doel heeft de vloeistof in het binnenoor te laten trillen. Deze vloeistof activeert sensorische cellen, cochleaire cellen genaamd, die relevante informatie naar de hersenen sturen.
Bovendien heeft de kaak van de slang een zeer nuttige wijziging ondergaan om de geluiden op te vangen die door de grond gaan: hij is verdeeld in 2 stukken, hemimandibles genoemd. Zijn functie is om de locatie van het geluid te detecteren, omdat ze signalen naar de hersenen sturen met een asymmetrisch ritme, gebaseerd op de oorsprong van de trilling.
Slangen -en in het algemeen alle reptielen- verrassen met elk nieuw feit dat over hen bekend is. Fylogenetisch gezien zijn ze zo oud dat de aanpassingen die tijdens hun evolutie zijn ontwikkeld, echt creatieve wegen hebben ingeslagen.
Het zijn misschien niet zo schattige dieren als degenen die een vacht hebben gekregen, maar ze zijn zeker de moeite waard om te bestuderen. Helaas, als je nog steeds wilt proberen om in de gunst te komen bij een slang, zal fluitmuziek niet veel helpen.