De zandvis is, in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, een reptiel dat zijn bijnaam verdient vanwege zijn navigatievermogen onder de grond. Natuurlijke selectie heeft in veel gevallen vergelijkbare reacties op totaal verschillende verschijnselen, iets dat bekend staat als "convergente evolutie" .
Daarom verbaast de hydrodynamische vorm van dit dier ons niet, want hoewel het nooit in contact zal komen met het mariene milieu, moet het op zijn eigen manier door het woestijnzand navigeren. Als je meer wilt weten over dit fascinerende reptiel, raden we je aan om verder te lezen.
De woestijnvis
De zandvis (Scincus scincus) of gewone skink is een reptiel van de Scincidae-familie afkomstig uit Noord-Afrika dat zichzelf begraaft onder het zand om erin te navigeren.Deze familie van reptielen is zeer karakteristiek, aangezien veel van zijn vlaggenschipsoorten het midden houden tussen een typische hagedis en een slang.
Skinks vertonen vaak bepaalde onderscheidende kenmerken in vergelijking met andere reptielen, zoals zeer langgerekte lichamen, verminderde ledematen en het ontbreken van een uitgesproken nek. Sommige geslachten in deze familie, zoals Typhlosaurus, missen direct ledematen, een extreme aanpassing aan de ondergrondse omgeving.
Enkele van de specifieke kenmerken van de zandvis zijn als volgt:
- Dit reptiel is ongeveer 20 centimeter lang.
- Het heeft korte maar robuuste ledematen, aangepast om snel en efficiënt in het zand te graven.
- Zijn lichaam is spoelvormig, ventraal afgeplat en langwerpig langs de gehele lengteas.
- Er is geen duidelijk seksueel dimorfisme tussen mannen en vrouwen.
- De basiskleur is opvallend geel, in contrast met een reeks donkere banden op zijn rug en een witte buik.
Het is een generalistische insectenetende soort, omdat hij zich voedt met verschillende ongewervelde dieren die aanwezig zijn in de woestijnomgeving, zoals dermestid-kevers en diptera-larven. Bovendien kan hij in uitzonderlijke situaties jagen op jongen van kleine zoogdieren (bijvoorbeeld knaagdieren).
De noodzaak voor dit dier om zichzelf onder het zand te begraven ligt in de extreme hitte die in de woestijn voorkomt, aangezien het een ectothermisch dier is (het kan zijn lichaamstemperatuur niet reguleren) en koelere omgevingen moet vinden om af te koelen .
Zodra we de basis hebben gelegd voor dit fascinerende reptiel, is het tijd om speciale aandacht te besteden aan zijn aanpassingen aan de woestijnomgeving, waardoor het de opvallende vorm krijgt die hierboven is beschreven.
Een leven onder het zand
Studies in Science magazine heeft aangetoond dat dit reptiel een karakteristiek bewegingsmechanisme vertoont. Zandvissen "zwemmen" letterlijk onder de ondergrond, aangezien dit zandige medium als halfvast wordt beschouwd. Om dit te doen, voert hij golvende bewegingen uit die worden aangedreven door de romp met zijn verzamelde ledematen, vergelijkbaar met de manier waarop een slang beweegt.
Deze onderzoeken, gebaseerd op complexe methoden zoals het gebruik van röntgenstralen of elektrotomografie, hebben aangetoond dat de gewone skink zijn lichaamsgolven produceert volgens het energieverbruik van de beweging, waardoor dit tot een minimum wordt beperkt. Natuurlijk prevaleert economie in de woestijn boven overvloed.
De superkracht van het detecteren van trillingen
De indrukwekkende aanpassingen van de zandvis houden hier niet op. Andere studies hebben aangetoond dat deze soort oppervlaktetrillingen kan waarnemen, zelfs als hij ondergronds is begraven.
Hiermee kun je ( althans in laboratoriumomgevingen) ongewervelde dieren identificeren die op het oppervlak lopen tot op 15 centimeter afstand. Dat klopt, in tegenstelling tot andere dieren wordt dit reptiel geleid door de voortplanting van golven om op zijn prooi te jagen. Dit is mogelijk dankzij de aanwezigheid van een uiterst geavanceerd binnenoor.
Dit detectievermogen stelt de skink in staat om het insect op het oppervlak te lokaliseren, zich te oriënteren op basis van zijn beweging en snel uit het zand tevoorschijn te komen om het op te sporen. We gaan verder, want dit reptiel steekt normaal gesproken zijn kop in het zand om trillingen beter te detecteren, zelfs als hij over het oppervlak loopt.
Een ongebruikelijke ademhaling
Als je jezelf er nog steeds niet van overtuigd hebt dat dit dier een "zandvis" is, zal zijn ademhalingsmethode je volledig overtuigen. Gewone skinks kunnen zelfs onder het substraat ademen, omdat ze kleine luchtbellen in het zand kunnen identificeren en hiervan kunnen profiteren om te ademen.
Bovendien beschikken ze over een zeer gespecialiseerd bovenste ademhalingskanaal, waardoor ze ingeademde sedimentaire deeltjes kunnen filteren en uit niezen voordat ze de longen bereiken.
Aanpassingen aan extreme media
Zoals we hebben gezien, hoe extremer de habitat, hoe meer differentiële aanpassingen elk dier moet aanpassen om zijn overleving daarin te maximaliseren. De woestijn is een guur oord, omdat de hitte en het gebrek aan voedsel het leven kunnen kosten van elk levend wezen dat niet erg resistent is.
Om al deze redenen is de zandvis gedwongen een leven aan de oppervlakte op te geven en baseert hij zijn bestaan op onder het zand blijven met enkele sporadische uitstapjes.