Wanneer iemand wordt gevraagd om aan een dier te denken, stelt het merendeel van het niet-gespecialiseerde publiek zich organismen voor binnen een zeer specifieke groep: gewervelde dieren. Deze levende wezens zijn over het algemeen groter, gemakkelijker te zien en komen veel voor in verschillende menselijke culturen, maar hoe zit het met dieren zonder botten?
Zelfs in gespecialiseerde kringen krijgen gewervelde dieren veel meer aandacht. Desondanks vormt deze groep - vogels, zoogdieren, reptielen, vissen en amfibieën - slechts een klein deel van het dierenleven. Degenen die gewoonlijk 'bugs' worden genoemd, zijn oneindig talrijker en diverser dan de rest.
Deze dieren zonder botten hebben alle uithoeken van de planeet veroverd, ze behoren tot heel verschillende groepen en ze verbergen nog steeds talloze geheimen voor de mens.Hier zullen we het hebben over de meest representatieve groepen ongewervelde dieren, elk met zijn bijzonderheden en niches. Lees verder als je meer wilt weten.
Kenmerken van ongewervelde dieren
Ongewervelden vormen de overgrote meerderheid van het dierenleven. Van de meer dan 30 phyla - de grootste groepen waarin levende wezens zijn verdeeld - van dieren die bestaan, zijn gewervelde dieren er slechts één van.
Al deze phyla zijn gevormd na zeer oude evolutionaire scheidingen tussen faunagroepen. Daarom is het gemakkelijk te begrijpen dat deze groepen zeer onafhankelijk van elkaar zijn, langs zeer verschillende paden zijn geëvolueerd en radicaal verschillende anatomische en ecologische kenmerken vertonen.
Ongewervelden zijn meestal klein. Vanwege beperkingen in hun bloedsomloop en ademhalingssysteem, de structuur van hun lichaam, concurrentie met gewervelde dieren en andere factoren, bereiken de meeste van deze dieren zonder been geen grote maten.Sommige zijn zelfs microscopisch klein.
Dit is echter niet altijd het geval geweest. In het verleden, met verschillende omgevingsomstandigheden, bereikten sommige ongewervelde dieren grotere maten dan nu het geval is. Ongewervelde dieren zijn ook extreem oud, aangezien de eerste dieren deel uitmaakten van deze groep. Ze leven meestal vrij kort en hebben natuurlijk geen kalkhoudende botten, zoals de onze.
Desondanks hebben sommige van deze 'primitieve' wezens andere structuren om hun spieren in te verankeren en om hun lichaam te beschermen. Dit kunnen exoskeletten, schelpen, hydrostatische skeletten, enz. zijn.
1. Stekelhuidigen (Phylum Echinodermata)
Deze dieren omvatten zee-egels, zeesterren en komkommers, slangsterren en crinoïden. Deze laatste zijn het minst bekend bij het grote publiek en enkele van de meest fascinerende.
In totaal zijn er zo'n 20.550 beschreven soorten stekelhuidigen, waarvan er nu nog 7.550 in leven zijn.Over het algemeen hebben ze een radiale symmetrie, omdat hun lichaam is verdeeld in 5 gelijke delen rond een centrale as waarin de mond zich bevindt. Het kan ook worden opgedeeld in een aantal delen dat een veelvoud is van 5.
Zijn lichaam is bedekt met een karakteristiek kalkhoudend exoskelet, dat bestaat uit kleine platen die van elkaar zijn gescheiden, waar de wetenschappelijke naam vandaan komt. Alle stekelhuidigen bewonen zoute wateren.
Interessant genoeg zijn de larven van deze dieren niet radiaal, maar hebben ze bilaterale symmetrie.
2. Porifera (Fylum Porifera)
Porifera zijn beter bekend als zeesponzen. Vreemd genoeg zijn deze wezens dieren. In feite zijn het de oudste levende wezens die bestaan en vormen ze de zustergroep van de rest van de fauna op aarde.
De 8659 soorten die tegenwoordig bestaan, zijn marien, hoewel ze verschillende ecosystemen in de oceanen kunnen bezetten.Ze zijn meestal zittend (onbeweeglijk) en missen echte weefsels. Hun dieet is gebaseerd op de filtratie van zwevende deeltjes. Om dit te doen, genereren ze waterstromen in hun lichaam dankzij geselinge cellen.
3. Geleedpotigen (Phylum Arthropoda)
Geleedpotigen zijn veruit de meest succesvolle, talrijke en diverse dierenstam. Ze bestaan uit 1.257.040 levende soorten en nog eens 45.769 uitgestorven. De grote groepen binnen geleedpotigen zijn hexapoden (waaronder insecten), duizendpoten (duizendpoten en duizendpoten), cheliceren (spinnen, schorpioenen, enz.) en schaaldieren.
Al deze dieren zonder been hebben bilaterale symmetrie. Hun lichaam is bedekt met een hard en chitineus exoskelet, dat hen beschermt tegen de omgeving. Bovendien is het verdeeld in een reeks segmenten, elk met een paar gelede aanhangsels.
Deze segmenten en aanhangsels kunnen op elke denkbare manier samensmelten, wijzigen en specialiseren, waardoor geleedpotigen een enorm aanpassingsvermogen krijgen. Dankzij hen hebben deze ongewervelde dieren met succes elke hoek van de planeet gekoloniseerd.
4. Weekdieren (Phylum Mollusca)
Deze dieren zonder been zijn de op een na meest diverse groep, met zo'n 84.977 soorten vandaag. Het zijn organismen met een zacht en kwetsbaar lichaam, meestal in het water, die zeer verschillende strategieën hebben aangenomen.
Enerzijds zijn tweekleppigen niet erg mobiel, filtervoeders en blijven ze beschermd door zeer sterke schelpen of kleppen. Aan de andere kant zijn buikpotigen mobieler en voeden ze zich via de radula met planten of dieren. Velen dragen een spiraalvormige schelp waarin ze zich verstoppen.
Tot slot zijn er de koppotigen, die hebben gekozen voor extreme mobiliteit in het water, vleeseters en ongelooflijke intelligentie. Deze dieren dragen meerdere en mobiele armen of tentakels, waarmee ze zich voortplanten, jagen en interactie hebben met de omgeving. Ze zijn ook meesters in kleurverandering.
5. Cnidariërs (Phylum Cnidaria)
Nogmaals, dit is een uitsluitend in het water levende stam. Het omvat 10.203 zeer verschillende soorten. Sommige cnidariërs hebben een mobiel leven en worden kwallen genoemd. Anderen zijn poliepen, die permanent vastzitten aan het mariene substraat. Bepaalde soorten kunnen afwisselen tussen de ene of de andere optie, afhankelijk van hun levensfase.
Aan de andere kant zijn er cnidariërs die individueel leven, terwijl anderen enorme kolonies van gecoördineerde organismen vormen. Sommige kolonies zwemmen vrij terwijl andere zittend zijn. Daarnaast zijn er cnidariërs die bedekt zijn met een rotsachtige en anorganische bescherming: koralen.
6. Ringwormen (Phylum Annelida)
Annelids worden vaak 'wormen' genoemd, hoewel deze term breed is en ook andere organismen omvat. De meeste van de 17.388 soorten zijn marien. De grootste groep ringwormen zijn polychaetes.Sommigen van hen zijn mobiel en hebben verdikte aanhangsels op elk segment. Anderen leven in stijve buizen en werpen filamenten in het medium om voedsel op te vangen.
Regenwormen of oligochaeten zijn ook ringwormen. Hetzelfde geldt voor de beroemde bloedzuigers.
Hoewel ze klein zijn en vaak over het hoofd worden gezien, zijn ongewervelde dieren van onschatbare waarde. Ze voeren talloze ecosysteemdiensten uit en dienen als een van de fundamenten die ecosystemen over de hele wereld ondersteunen. Zonder hen zou niets op deze planeet overleven.