Isolatie is iets dat dieren zich niet kunnen veroorloven als ze hun stempel willen drukken op toekomstige generaties.
Of ze nu strijden om voortplanting, om de overleving in kuddes te maximaliseren of om te delen, dieren moeten voortdurend met elkaar omgaan. Zelfs de eenzaamste – zoals veel spinachtigen – moeten minstens één keer in hun leven socialiseren: ze moeten een partner veroveren om nakomelingen te krijgen!
In deze tijden van opsluiting, gedwongen door de COVID-19-crisis, zullen we allemaal te maken krijgen met een zekere mate van sociaal isolement. Dit heeft verschillende effecten op zowel onze emotionele als fysiologische toestand.Wat voor invloed heeft langdurige isolatie op wilde dieren?
Hier zullen we enkele onderzoeken presenteren die hebben geprobeerd deze vraag te beantwoorden.
Niet alleen zoogdieren worden getroffen door eenzaamheid
Socialiteit is een kenmerk dat meestal alleen aan zoogdieren wordt toegeschreven. In feite hebben de meeste mensen beelden in hun hoofd van verschillende groepen primaten die elkaar ontwormen.
Hoewel nestelen en complexe interacties typerend zijn voor warmbloedige dieren, zijn er onderzoeken die breken met veel van deze vooroordelen; dat is het geval bij deze die in 2013 werd gepubliceerd.
In deze studie werd een specifiek experiment uitgevoerd: kameleons van de soort Chamaeleo calyptratus werden gevolgd. Deze werden tijdens hun eerste twee levensmaanden verdeeld in groepen van vier, met uitzondering van enkele exemplaren die volledig geïsoleerd waren.De verkregen resultaten zullen u verrassen:
- Ontdekt werd dat interacties tijdens de eerste levensdagen het gedrag van het dier in zijn volwassen stadium bepaalden.
- De geïsoleerde kameleons vertoonden andere kleuren dan de gegroepeerde.
- Gegroepeerde dieren waren minder onderdanig dan geïsoleerde dieren tegenover anderen van dezelfde soort.
- Geïsoleerde dieren jaagden minder effectief op insecten dan gegroepeerde dieren.
Deze resultaten maken één ding duidelijk: de overlevingskans neemt toe bij sociale individuen. Hoewel de kameleon later een eenzaam wezen wordt, zal gemeenschappelijk leren tijdens de eerste maanden zijn hele leven bepalen.
Bedrijf verlengt het leven en isolatie verkort het leven
We kennen allemaal het belang van de interactie tussen levende wezens, maar we vermoeden niet in hoeverre het essentieel kan zijn. Dit onderzoek met de fruitvlieg Drosophila melanogaster toonde aan dat gezelligheid het leven van vliegen verlengt.
Verschillende kolonies vliegen met verschillende parameters werden gehuisvest en er werden twee groepen onderscheiden: "mutante" vliegen (genetisch gemodificeerd om minder te leven) en normale "helper" vliegen. Dit waren de observaties:
- Mutantvliegen die leven met helpers hebben hun levensverwachting aanzienlijk verhoogd in vergelijking met geïsoleerde mutanten.
- Mutantvliegen met helpers verhoogden hun mobiliteit drastisch in vergelijking met geïsoleerde mutanten.
- Onder stress overleefden gemuteerde vliegen gesocialiseerd met helpers langer dan geïsoleerde mutanten.
Geweldig, toch? Niet alleen slaagden de gemuteerde vliegen erin hun levensduur te verlengen door te socialiseren met de normale vliegen, ze werden ook resistenter en behendiger.
Isolatie verslechtert de stemming
Eenzaamheid heeft niet alleen invloed op fysiologische patronen. Het verandert ook drastisch de stemming bij dieren, zoals dit laatste onderzoek laat zien.
Makaken van verschillende leeftijden werden gedurende lange tijd geïsoleerd en hun reacties werden gecontroleerd in vergelijking met anderen die het grootste deel van hun leven sociaal waren:
- De geïsoleerde apen vertoonden agressief en stressgedrag, terwijl de begeleide apen deze emoties nauwelijks registreerden.
- Jongere apen waren agressiever in afzondering dan oudere.
- Mannen waren agressiever tegenover isolatie dan vrouwen.
Dit is dus het bewijs dat een gebrek aan socialiteit agressiviteit en stress verhoogt, vooral bij jonge mannen. Het stimuleren van interactie is noodzakelijk voor een goede ontwikkeling.
Ethische overwegingen en slotopmerkingen
Deze onderzoeken leveren essentiële informatie op als het gaat om het begrijpen van het gedrag van dieren. Toch kan men de inherente wreedheid van het isoleren van levende wezens met het doel om te leren niet negeren.
Daarom is het nodig om deze opmerking te maken: in de Europese Unie is het tegenwoordig uitdrukkelijk verboden om dieren te gebruiken voor dit soort experimenten, tenzij het essentieel is.
Primaten vormen een nog grotere uitzondering, aangezien het gebruik ervan voor experimenten onder geen enkele omstandigheid (bijna) verboden is. Daarom dateert de laatste aangehaalde studie uit 1971.
Deze ethologische experimenten hebben ons in staat gesteld om de sociale dynamiek van dieren te begrijpen met veel voordelen: het kennen van het optimale aantal individuen voor een dierentuin, sociale dynamiek in natuurgebieden en het vermijden van wreedheid bij gezelschapsdieren.
De ethologie van het verleden heeft ons in staat gesteld om dieren in het heden goed te behandelen.
Eén ding is duidelijk: het gebrek aan socialiteit is niet prettig bij mens of dier. Om deze reden is het erg belangrijk om rekening te houden met de sociale behoeften van onze huisdieren bij de beslissing om ze aan te schaffen en bij het samenwonen.
