Het is bekend dat vissen onder water kunnen ademen dankzij de aanwezigheid van hun kieuwen. Er is echter een specifieke groep van deze dieren, longvissen genaamd, die, zoals de naam al doet vermoeden, ook het vermogen hebben om lucht in te ademen.
Deze merkwaardige dieren behoren tot de subklasse Dipnoi, waarvan de betekenis "twee ademhalingen" is. Ondanks dat het eigenaardige en unieke organismen zijn, zijn de meeste uitgestorven en leven er nog maar heel weinig soorten. Blijf deze ruimte lezen en ontdek meer over vissen met longen.
Hoe zijn vissen met longen?
De organismen die deel uitmaken van de Dipnoi-groep hebben veel gemeenschappelijke kenmerken.Om te beginnen vertonen ze met het blote oog het typische uiterlijk van vissen, dat wil zeggen zijdelings afgeplat, langwerpig en met één oog aan elke kant van de kop. Ze hebben echter ook een bredere snuit en twee neusopeningen, die niet in verbinding staan met de longen, maar erg op een neus lijken.
Net als andere vissen hebben longvissen een staartvin die een deel van hun rug kan overspannen, met 2 voorste en 2 achterste buikvinnen. Deze 4 vinnen verschillen sterk van die van andere mariene soorten, omdat hun structuur meer gelobd (breed) is. Sommige exemplaren gebruiken ze zelfs als ledematen om op de bodem van het water te lopen.
Longvissen hebben twee soorten ademhaling, kieuw en long. Tijdens hun eerste levensweken ademen ze echter door uitwendige kieuwen, omdat hun longen nog een paar weken nodig hebben om functioneel te worden. In het volwassen stadium zijn beide systemen functioneel en kan het zich zowel in het water als op het land verplaatsen.
Het enige probleem is dat haar aardingsvermogen wordt beperkt door haar huid, omdat ze gehydrateerd moet blijven omdat die te kwetsbaar is. Bijgevolg leven de soorten die nog in leven zijn in de buurt van of in watermassa's.
Welke soorten bestaan er?
Helaas zijn er nog maar drie geslachten en zes soorten van deze longvissen over, die hieronder staan vermeld:
- Protopterus annectens: het is een olijfkleurig organisme dat voorkomt in de rivieren Senegal, Congo, Zambezi en Okavango in Afrika.
- Lepidosiren paradoxa: het heeft een grijsbruine kleur en wordt gevonden in Zuid-Amerika, in de buurt van de moerassen en lentische wateren van de Amazone-rivier en de Paraná-rivier.
- Protopterus aethiopicus: Het heeft een geelachtig grijze of roze kleur met donkere vlekken, het wordt gedistribueerd in verschillende Afrikaanse landen zoals Tanzania, Kenia, Soedan, Ethiopië en Congo.
- Neoceratodus forsteri: bewoont verschillende rivieren in Queensland, Australië.
- Protopterus dolloi: leeft in rivieren en in het benedenstroomgebied van de Congostroom.
- Protopterus amphibius: wordt verspreid langs de oostkust van Afrika, van Somalië tot Kenia.
Veel informatie over de vorige soort is nog onbekend, aangezien er maar weinig organismen bestaan en hun levensgewoonten hun studie bemoeilijken. Ze leven allemaal in zoet en stilstaand water, maar de meesten brengen een groot deel van hun leven door op de bodem van waterlichamen, wat hun waarneming bemoeilijkt.
Gedrag van vissen met longen
Longvissen zijn allesetende organismen die zich kunnen voeden met kleinere vissen, wormen, weekdieren, schaaldieren en bepaald plantaardig materiaal. Deze dieren jagen passief met langzame bewegingen op de bodem van het waterlichaam. Bovendien begraven ze zich in tijden van droogte in het substraat en gaan ze in een staat van verdoving om te overleven.
Sommige soorten gaan zelfs nog verder en produceren extra slijm dat hun lichaam bedekt om uitdroging te voorkomen. Met deze bescherming kunnen ze maanden inactief blijven en hun normale toestand herstellen zodra het regenseizoen begint.
Gebruiken ze hun longen of kieuwen om te ademen?
Het hangt sterk af van het ontwikkelingsstadium van het exemplaar, maar meestal gebruiken longvissen de strategie die op dat moment het beste bij hen past. Als er voldoende verdunde zuurstof in het water zit, behouden ze de kieuwademhaling. Als dit element schaars is, komen ze naar de oppervlakte en steken hun mond uit om lucht in hun longen te krijgen.
Beide strategieën zijn belangrijk voor de exemplaren, aangezien zuurstof meestal schaars is in de stilstaande wateren waarin ze leven. Toch heeft zijn lichaam geen hoge zuurstofbehoefte, dus hij is goed aangepast aan zijn huis.
Longvissen als tussenliggende clade
Lange tijd was er een debat over hoe het evolutieproces de overgang van aquatische organismen naar terrestrische wezens had bereikt. Er is fossiel bewijs dat het uiterlijk van visachtige soorten ondersteunt, maar met 4 vinnen die op ledematen leken. Het was echter pas bij de ontdekking van de longvis (19e eeuw) dat een levend wezen met deze kenmerken tastbaar werd waargenomen.
Zoals je kunt zien, kunnen vissen met longen dienen als tussenstap tussen de evolutionaire overgang van vissen naar amfibieën. Enerzijds heeft het de typische kenmerken van een vis, met het grote verschil dat het de longen, de "ledematen" en de afhankelijkheid van water van een amfibie bevat. Bovendien werden ze enige tijd beschreven als amfibieën.
Op een andere manier bekeken zijn het levende fossielen die de theorie bevestigen die al zo lang op papier staat, maar die kan worden waargenomen alsof je naar het verleden kijkt.Om deze reden zijn longvissen van groot belang voor werken over de evolutie van gewervelde dieren.
Behoudsstatus
Volgens de Internationale Unie voor het behoud van de natuur worden verschillende soorten longvissen geclassificeerd als minst zorgwekkend. Dit is echter te wijten aan de schaarse informatie die over elk van hen bestaat, dus het geeft niet de werkelijke toestand van de populaties weer.
Opgemerkt moet worden dat dit de laatst bestaande soort van de Dipnoi-groep is, dus een hele subklasse dreigt te verdwijnen. Door het gebrek aan informatie en de geringe belangstelling van de wetenschappelijke gemeenschap is het echter onwaarschijnlijk dat er iets aan kan worden gedaan om dit te verhelpen. Dit doet natuurlijk niets af aan hun belang als overgangsklasse die het evolutieproces tastbaar demonstreert.
