Levende wezens nemen hun omgeving waar via de signalen die worden gedetecteerd door hun zintuigen. Deze prikkels stellen hen in staat hun omgeving te interpreteren en een passend antwoord op elk scenario te organiseren. Alles hangt echter af van hun intensiteit, want als ze overdreven zijn (superstimuli), kunnen ze een onverwachte en even onevenredige reactie veroorzaken.
Superstimuli kunnen verschillende diersoorten treffen, inclusief de mens. Daarom is het interessant om te weten wat de mogelijke effecten en gevolgen zijn in het dagelijks leven. Blijf deze ruimte lezen en ontdek meer over dit onderwerp.
Wat is een prikkel?
Een prikkel is een intern of extern signaal dat waarneembaar is door de natuurlijke zintuigen van dieren. De belangrijkste functie is het verstrekken van informatie over de omgeving van het organisme, zodat het op de beste manier kan handelen om zijn overleving te verzekeren.
Het type reactie varieert naarmate de intensiteit van de stimulus toeneemt of afneemt. Dit betekent dat dieren een zekere mate van aanpassingsvermogen hebben waardoor ze kunnen omgaan met de veranderende omstandigheden in hun omgeving. Sommige soorten hechten echter meer waarde aan sterke prikkels, wat bij blootstelling aan zogenaamde superstimuli tot conflicten kan leiden.
Wat is een superstimulus?
Zoals de naam al aangeeft, zijn superstimuli die prikkels die de normale intensiteit van bepaalde gebeurtenissen overschrijden. Deze produceren op hun beurt een overdreven reactie die de dieren al dan niet treft.
De honingbij (Apis mellifera) wordt bijvoorbeeld aangetrokken door bloemen met stuifmeel omdat ze hun kleurwaarneming stimuleren. Als er echter een object wordt geplaatst dat meer opvallende kleuren uitzendt bij ultraviolette golflengten (superstimulatie), heeft dit waarschijnlijk de voorkeur, zelfs als het geen bloem is.
Hoewel de voorkeur voor sterkere prikkels een adaptieve functie heeft, geldt dit alleen wanneer de omgeving aan dezelfde evolutionaire druk wordt blootgesteld. In het geval van bijen hebben felgekleurde bloemen betere beloningen voor hun bestuivers, dus het is normaal dat sommige aantrekkelijker zijn dan andere.
Het probleem doet zich voor wanneer de omgeving drastisch verandert (vernietiging van leefgebieden, invasieve soorten, enz.) en één of meerdere superstimuli verschijnen die de waarneming van de bij belemmeren. Omdat ze sterker zijn dan normale plantprikkels, drijven ze planten weg van bloemen en voorkomen ze bestuiving, wat beide schaadt.
Hoe beïnvloeden superstimuli dieren?
Niet alle dieren zijn vatbaar voor superstimuli, maar degenen die ze ervaren, hebben vaak een negatief effect op hun populatie. Dit komt omdat een groot aantal parasitaire soorten dit vriendjespolitiek gebruiken om hun gastheren binnen te vallen en te beïnvloeden, wat verschillende debuffs veroorzaakt.
Het beste voorbeeld hiervan is de koekoek (Cuculus canorus), een bekende parasitaire vogel die zijn eieren in de nesten van andere soorten legt om te broeden. Hoewel ze bijna altijd schelpen produceren die lijken op die van de gastheer, gebruiken ze ook contrasterende kleuren om de zintuigen van de surrogaatouders te overprikkelen en ervoor te zorgen dat ze de voorkeur geven aan hun jongen.
Op een andere manier bekeken, herkent de koekoek de favoriete prikkels van de vogels die hij parasiteert en produceert een superstimulus (in hun eieren) om ze zover te krijgen dat ze hun jongen accepteren.Dit alles gaat natuurlijk ten koste van de voortplanting en het energieverbruik van de gastheersoort.
Bestaan er superstimuli bij mensen?
Net als andere dieren zijn ook mensen gevoelig voor de effecten van superstimuli. In ons geval is het proces echter wat meer verborgen en kan het onopgemerkt blijven. Enkele van de producten die dit effect gebruiken, zijn de volgende:
- Fastfood: gekenmerkt door het bevatten van een of meer intense smaken die een grote impact hebben op de perceptie van mensen.
- Kunst (schilderijen, films, foto's, etc.): ze zijn gebaseerd op het choqueren van de toeschouwer door middel van kleuren met verschillende intensiteiten, afbeeldingen, teksten, geluiden en andere combinaties.
- Sociale netwerken: ze bieden verschillende sociale prikkels die niet alleen superstimulerend zijn, maar ook verslavend kunnen werken.
Zoals je kunt zien, komt superstimulus voor in bijna elke marketingstrategie die tegenwoordig wordt gebruikt. Dat is in feite het doel, de zintuigen van de consument prikkelen door middel van overdreven prikkels om hem ertoe te brengen een product te kopen.
Zonder het te beseffen vallen veel mensen ten prooi aan de overdreven prikkels die in hun dagelijks leven bestaan. Maar als je je er eenmaal van bewust bent, is het een beetje makkelijker om kritisch te zijn en te discrimineren tegen wat schadelijk of onnodig kan zijn in je leven.