Als je aan een invasieve soort denkt, denk je aan zeer opvallende voorbeelden: de beroemde Argentijnse papegaaien, de Amerikaanse schildpadden die de Spaanse rivieren teisteren of huiskatten, die verwoestend zijn. Een van de meest schadelijke invasieve soorten lijkt echter veel onbeduidender: we hebben het over de driehoeksmossel.
Als mossel beweegt of jaagt deze ongewervelde niet. Zijn enige verdediging is zijn schild. Desondanks zijn deze dieren gevaarlijk. Ze hebben een ongelooflijk vermogen om ecosystemen te koloniseren waartoe ze niet behoren, eenmaal geïntroduceerd door mensen.
De gevolgen van de invasie van de driehoeksmossel zijn desastreus, zowel voor de inheemse natuur als voor de mens, met enorme economische verliezen tot gevolg. Als je er meer over wilt weten, nodigen we je uit om verder te lezen.
Hoe gaat het met de driehoeksmossel?
De zebramossel (Dreissena polymorpha) is een heel klein tweekleppig weekdier. Het bereikt maximaal 3 centimeter, hoewel het meestal kleiner is. De exacte vorm van het patroon, de kleuren en de schaal zijn variabel, vandaar de wetenschappelijke naam. Toch kunnen enkele gemeenschappelijke kenmerken van dit ongewervelde dier worden aangegeven.
Het patroon bestaat meestal uit lichte en donkere onregelmatige banden die vaak zigzag zijn, maar glad kunnen zijn. Donkere zijn meestal bruin of zwart, lichte zijn crème of bleek.
Aan de andere kant is de schaal min of meer driehoekig, met 2 rechtere zijden en een afgeronde. De umbo, het hoekpunt dat de 2 rechte zijden verbindt, is behoorlijk scherp. De andere 2 hoekpunten zijn veel stomper.
Ook is een van de rechte zijden langer dan de andere. Deze kant is verdikt en plat, waardoor de mossel rechtop kan blijven staan als hij aan deze kant op een vlakke ondergrond wordt geplaatst. Hierdoor kan Dreissena polymorpha onderscheiden worden van andere mosselen.
Waar kom je vandaan?
Dit weekdier leeft in zoet en brak water. De natuurlijke verspreiding is beperkt tot de bekkens van de Zwarte Zee en de Kaspische Zee, die ten oosten van Europa liggen en grenzen aan Azië.
De huidige distributie beslaat echter een groot deel van de wereld en breidt zich voortdurend uit. Tegenwoordig verschijnt de driehoeksmossel als een invasieve soort in de gemeenschappen van Catalonië, La Rioja, Castilla y León, Aragón, de Valenciaanse Gemeenschap, Navarra, Baskenland en Andalusië, in Spanje.
Deze soort is ook geïntroduceerd in de meeste Europese landen. Griekenland, Frankrijk, Zweden of België zijn slechts enkele voorbeelden. Hetzelfde gebeurt in de Verenigde Staten, waar het de meeste staten heeft gekoloniseerd, en in sommige delen van Canada.
Zoals kenmerkend is voor invasieve soorten, heeft de driehoeksmossel zich door toedoen van de mens over de hele wereld verspreid. In dit geval is de meest waarschijnlijke boosdoener aan het browsen.
Er wordt bepaald dat de mossel vanuit zijn natuurlijke gebieden in het ballastwater van de vaartuigen is vervoerd of aan hun verschillende oppervlakken is vastgemaakt. Overbrengingen van water tussen stroomgebieden en voor het transport van exotische vissen hebben ook bijgedragen aan het probleem. Een andere vector waarmee rekening moet worden gehouden, is allerhande besmette apparatuur.
Deze mosselen hebben een enorme tolerantie voor niveaus van zoutgeh alte, temperatuur en uitdroging. Bovendien zijn ze zeer goed bestand tegen chloor. Daarom zijn het buitengewone kolonisten.
Zolang ze een hard oppervlak hebben om zich aan te hechten en voldoende zuurstof beschikbaar zijn, kunnen mosselen zich voortplanten en koloniseren overal waar mensen ze vervoeren. Ongetwijfeld vormt de weerstand van deze ongewervelde een ecosysteemgevaar buiten zijn natuurlijke verspreidingsgebied.
Schade veroorzaakt door de driehoeksmossel
Invasieve soorten brengen ernstige schade toe aan de ecosystemen die ze koloniseren, maar deze schade is niet beperkt tot dieren in het wild. Mensen worden ook enorm geschaad door hun aanwezigheid. Dit is waarom.
Menselijke verliezen
D. polymorpha hecht zich massaal aan allerlei soorten infrastructuren en machines. Zo verstopt het onder andere leidingen, filters, motoren, boten en tanks. Dit schaadt de energie-, landbouw- en toeristenindustrie en maakt het bovendien veel moeilijker om stedelijke centra te bevoorraden. Dit alles veroorzaakt aanzienlijke economische verliezen.
Deze ongewervelde dieren verspreiden zich ook via recreatiegebieden. Hun schelpen zijn scherp en kunnen snijden, wat een gevaar voor de volksgezondheid vormt.
Milieuverliezen
Deze tweekleppigen zijn zeer efficiënte filtervoeders die zich voeden met plankton, de basis van aquatische ecosystemen. Daarbij transformeren ze de kenmerken van dergelijke ecosystemen aanzienlijk.
Mosselen verhogen de helderheid van het water, wijzigen de fosforcycli, verhogen de afzetting van organisch materiaal en de proliferatie van schadelijke bacteriën en algen.Ze verminderen ook de beschikbaarheid van zuurstof in aquatische ecosystemen. Al deze veranderingen maken binnengevallen omgevingen minder geschikt voor inheemse leven.
Aan de andere kant veroorzaakte dit tweekleppige weekdier het verdwijnen van inheemse mosselen door directe concurrentie. Soorten als Margaritifera auricularia, Anodonta cygnea en Unio elongatulus lopen ernstig gevaar door de driehoeksmossel.
Bovendien bevorderen ze ook de overdracht van ziekteverwekkers op de lokale fauna. Veel vogels zijn gestorven aan botulisme -veroorzaakt door een giftige bacterie- dat afkomstig is van deze mosselen, zoals blijkt uit professionele journalistieke bronnen.
Zoals bewezen is, is de driehoeksmossel een zeer verderfelijke soort. De controle ervan is erg belangrijk, maar ook erg ingewikkeld. Daarom, zoals altijd in deze gevallen, is de beste strategie om schade te voorkomen, in de eerste plaats de introductie van potentiële invasieve soorten te voorkomen.