Haaien zijn een groep waterorganismen met angstaanjagende verschijningen en enorme kaken. Zoals alle levende wezens hebben deze soorten verschillende soorten voortplanting en delen sommige aspecten met zoogdieren. Dit maakt het voor het blote oog moeilijk om te zien hoe haaien worden geboren (en of er een verschil is met andere dieren).
Alle soorten zijn verschillend, maar er zijn enkele reproductieve mechanismen die de meeste biologische groepen gemeen hebben. In deze gelegenheid leggen we uit hoe haaien worden geboren en wat hun onderscheidende kenmerken zijn. Lees verder voor meer informatie over het onderwerp.
Wat zijn haaien?
Ondanks hun gelijkenis met sommige zeezoogdieren, maken haaien geen deel uit van dezelfde groep. Een van de belangrijkste kenmerken van deze haaien is hun kraakbeenachtige skelet, dat heel anders is dan de botten van walvissen of dolfijnen. Om deze reden maken haaien deel uit van de chondrichthyan-groep.
Het kenmerkende kenmerk van zoogdieren (de melkklieren van vrouwtjes) wordt in geen enkele haaienklasse gevonden. Evenzo dragen haaien niet het typische haar van deze groep, dat zelfs op walvissen te vinden is.
Beide groepen lijken echter enigszins op elkaar in hun voortplanting. Hoewel zoogdieren meestal levendbarend zijn, kunnen haaien de 3 soorten zwangerschap vertonen die er zijn.
Hoe worden haaien geboren?
In tegenstelling tot de meeste vissen hebben haaien geen externe bevruchting en zijn hun bekkenvinnen aangepast voor voortplanting. Haaien hebben direct fysiek contact (copulatie) met elkaar om hun nakomelingen voort te brengen.
In die zin vertonen haaien voortplantingsorganen bij zowel vrouwtjes als mannetjes. Met hen wordt een interne copulatie (paring) uitgevoerd om de bevruchting van het vrouwtje te bereiken. Dit is echter waar alles ingewikkeld wordt: in tegenstelling tot wat er met zoogdieren gebeurt, kunnen deze dieren de 3 soorten voortplanting vertonen die er bestaan.
Hierdoor (en afhankelijk van de soort) kun je ovipaar, ovoviviparous of levendbarende exemplaren vinden. Het mechanisme waarmee haaien worden geboren, hangt af van de evolutionaire geschiedenis van de soort en de omgevingsbeperkingen.
Ovipaar haaien
Soorten met dit type voortplanting produceren eieren, die eigenlijk bevruchte eitjes zijn bedekt met een hoornlaag. Het embryo van zijn kant heeft een dooierzak die het de nodige voedingsstoffen zal geven voor zijn ontwikkeling, dus het heeft alleen een geschikte plaats nodig om te incuberen.
In feite zorgen de meeste eierleggende exemplaren niet voor hun eieren na het leggen.
Dit mechanisme heeft verschillende voordelen, aangezien het het risico verkleint dat het vrouwtje rent (door het extra gewicht van het kalf niet te hoeven dragen). Bovendien blijft ze onafhankelijk om voedsel te zoeken, opnieuw te paren of zelfs te migreren. Het vrijgeven van een eicel in het midden is echter veel minder veilig dan het dragen ervan in de baarmoeder.
Levendbarende haaien
Deze exemplaren hebben een ander incubatieproces, aangezien het vrouwtje haar jongen in haar lichaam houdt en ze via haar placenta voedt. Hierdoor zorgt de moeder ervoor dat haar kind de zwangerschap overleeft, omdat ze hem beschermt tijdens de maanden dat hij in haar baarmoeder zit.
Het voordeel van deze organismen is de mogelijkheid om het kalf te laten overleven, aangezien het te allen tijde dicht bij de moeder blijft.Dit brengt echter ook risico's met zich mee, aangezien het kalf verbonden is met het leven van de moeder, dus als zij sterft, ook haar zoon.
Bovendien verbruikt dit mechanisme veel middelen van het vrouwtje en verslijt het haar gezondheid.
Ovoviviparous haaien
Dit type reproductie is een tussenpunt tussen de vorige, aangezien er eieren zijn, maar de jongen worden geboren in een typische levendbarende geboorte. Het proces is eenvoudig: de moeder produceert een eicel die ze niet loslaat in het milieu, maar in haar baarmoeder houdt tot de bevalling. Zo lijken ovoviviparous dieren levendbarend te zijn, maar ze hebben ook eierleggende kenmerken.
Het radicale verschil tussen levendbarend en ovovivipaar is dat het kalf zich niet voedt via de placenta van de moeder, maar via de dooier in haar ei. Om deze reden is er, hoewel de moeder haar de hele tijd vasthoudt, geen direct contact met haar. Kort voor de bevalling breekt de capsule eromheen en vrijwel onmiddellijk wordt het kind naar buiten vrijgelaten.
Aangenomen wordt dat dit eigenaardige mechanisme een tussenstap is tussen de eicel en de placenta. Op een andere manier gezien, verschenen eerst de eierleggende dieren, en enige tijd later begonnen sommigen van hen hun eieren in de baarmoeder vast te houden. In de loop der jaren verbeterde deze eigenschap totdat er een placenta werd gevormd in plaats van het kapsel, en er voor het eerst levendbarende dieren tevoorschijn kwamen.
Hoe gaat het met haaieneieren?
De capsules of eieren geproduceerd door haaien zijn hoornachtige structuren die de bevruchte eicellen bevatten. In feite is de dekking waarmee de jongen worden beschermd anders dan die gewoonlijk wordt gezien bij andere dieren zoals vogels. Het materiaal waaruit het bestaat, zijn semi-transparante ondoorzichtige cellen, die een rechthoekige structuur vormen waaruit op elke hoek haken tevoorschijn komen.
De doorschijnende structuur geeft de eieren camouflage en met de haken kunnen ze worden verankerd aan het substraat en de vegetatie.Bovendien hoeven embryo's, in tegenstelling tot vogels, niet te worden beschermd tegen uitdroging, zodat het ei zich een zachte structuur kan "toestaan" om de uitwisseling van stoffen met de omgeving te vergemakkelijken.
Kannibalisme onder jongen
Deze gebeurtenis komt niet bij alle soorten voor, maar het is een bijzondere daad van levendbarende en ovovivipaar haaien. Zoals gezegd, kunnen de jongen die in de moeder groeien ervoor kiezen om hun broers en zussen op te eten voordat ze gaan bevallen. Dit geldt trouwens niet alleen voor zich ontwikkelende embryo's, die kunnen zich ook voeden met onbevruchte eitjes.
Voordat je denkt dat het een slechte zaak is, onthoud dat dieren zich niet laten leiden door moraliteit, maar door hun overlevingsinstinct. Dit mechanisme is een evolutionaire aanpassing die zorgt voor voedingsstoffen voor de sterkste nakomelingen, zodat ze gezond en resistent worden. Het vermindert ook de inspanning van de moeder, aangezien de zorg zich nu zal concentreren op de resterende kinderen.
Hoewel ze op het eerste gezicht eenvoudige wezens lijken, hebben haaien veel te zeggen op reproductief niveau. Ze leven in een gure en veeleisende omgeving en daarom hebben ze heel verschillende drachtstrategieën moeten ontwikkelen.