De bettavis (Betta splendens) is een organisme waar veel vraag naar is in aquaria vanwege zijn vinnen en opzichtige kleuren. Bovendien zijn deze vissen gemakkelijk in huistanks te houden, daarom zijn ze een echte aanrader voor beginners in de aquariumhobby. Niet alles is echter perfect: bettavissen zijn vaak agressief, wat een problematische eigenschap van de soort is.
Hoewel het misschien niet zo lijkt, is gedrag een aanpassingskenmerk van organismen, dus er zit een reden achter de vijandigheid van deze soort. Lees verder om erachter te komen waarom bettavissen agressief zijn.
Hoe ziet een bettavis eruit in het wild?
Het lichaam van de betta bereikt een lengte van ongeveer 6 centimeter en ze dragen vrij grote staart-, anaal- en buikvinnen. De natuurlijke kleuring van deze vissen vertoont een groenbruine versmelting met heldere vlekken en strepen. Evenzo is seksueel dimorfisme duidelijk: mannetjes zijn schitterender, terwijl vrouwtjes grotere maten vertonen.
De wetenschappelijke naam van deze soort is Betta splendens en het is een lid van de Osphronemidae-familie die in wateren met weinig zuurstof kan leven. Om dit te bereiken, ontwikkelde hij een speciaal orgaan dat bekend staat als een labyrint, waarmee hij zuurstof uit de lucht kan opnemen. Als het water van slechte kwaliteit is, snakken betta's naar adem aan de oppervlakte.
Hierdoor kunnen betta's weerstand bieden in arme wateren met overtollige vegetatie en organisch materiaal.
Wat heeft het voor zin om agressief te zijn?
Agressief gedrag speelt een belangrijke rol in de natuur, omdat het meer doet dan alleen zorgen voor de integriteit van het individu. Dit mechanisme maakt het ook mogelijk om een partner te krijgen, de sociale status te behouden of het nageslacht te beschermen tegen alle gevaren. Op een andere manier gezien, is vijandigheid een aanleg van het organisme dat blijk geeft van zijn vermogen om succesvol te zijn in zijn omgeving.
In de ogen van natuurlijke selectie is een dier succesvol wanneer het in staat is om te overleven en alle hulpbronnen in zijn omgeving te exploiteren. Met andere woorden, het is niet alleen het vermogen om in leven te blijven dat telt, maar ook het vermogen om aan voedsel te komen, een partner te vinden en het nageslacht te beschermen.
Dankzij agressiviteit worden de sterkste organismen geselecteerd en hebben ze de grootste voordelen om aan hun behoeften te voldoen. Evenzo impliceert dit ook dat de "beste genen" die zijn die worden doorgegeven aan de volgende generaties, wat het evolutieproces van de soort in het algemeen bevordert.
Het agressieve gedrag van bettavissen
Deze soort is meestal sociaal wanneer ze samenleeft met andere vissen in het aquarium en vertoont alleen agressief gedrag ten opzichte van soortgenoten. Deze situatie is duidelijk wanneer twee exemplaren van hetzelfde geslacht elkaar ontmoeten, maar het gedrag is meer uitgesproken bij mannen dan bij vrouwen.
Wanneer een mannelijke betta een andere ontmoet, beginnen beiden een soort ritueel waarin ze hun concurrent proberen te bedreigen. Om te beginnen tonen de exemplaren de lengte van hun vinnen, die ze in al hun pracht uitstrekken als een teken van superioriteit. Ze doen dit om te laten zien wie de grootste is en om de rivaal af te schrikken.
Als het bovenstaande niet werkt en beide hun intentie om te vechten behouden, blijven ze hun kieuwen tonen, wat hun dreigende uiterlijk vergroot. Als geen van beiden opgeeft, gaan de mannetjes verder met elkaar te bevechten met als doel hun tegenstander te doden (in het ergste geval).Uiteindelijk verliest de persoon die zich terugtrekt of sterft in het proces de strijd.
Waarom zijn bettavissen agressief?
Bettavissen zijn agressief omdat ze de sociale rang in hun natuurlijke omgeving betwisten, waardoor ze voedsel kunnen oppotten en toegang hebben tot vrouwtjes. Hoewel het vreemd klinkt, is dit erg belangrijk voor de soort, aangezien de exemplaren zonder deze middelen niet in staat zouden zijn zich voort te planten en geen nakomelingen na te laten.
Deze vissen hebben het vermogen om rangen te onthouden en dominante vissen met het blote oog te spotten. Dit herkenningsmechanisme helpt hen te voorkomen dat conflicten eindigen in vechtpartijen. Een fysiek gevecht tussen de exemplaren brengt meer verliezen met zich mee dan winsten, aangezien de verwondingen voor beide ernstig kunnen zijn.
In feite kost het alleen al het uitstrekken van de vinnen een zeer hoog energieverbruik, dus de gevechten zijn nog duurder voor de mannetjes. Hierdoor hebben bettavissen de neiging om een beetje bang te worden om koste wat kost het gevecht te vermijden.
In een aquarium is de afstand klein, dus zelfs als de vissen het proberen te ontwijken, zal het conflict vrijwel zeker eindigen in een dodelijke afloop.
Zoals je kunt zien, vertegenwoordigt agressief gedrag een eigenschap die de aanpassing van de soort ten goede komt. Hoewel het misschien niet zo lijkt, is het gedrag van dieren nog een ander evolutionair hulpmiddel (en niet alleen zinloze willekeurige attitudes). Dit idee komt overeen met wat de geneticus Dobzhansky in 1973 verklaarde: "niets is logisch in de biologie, behalve in het licht van evolutie."