Iedereen die ooit is afgeleid door naar een dier te kijken, heeft zich afgevraagd wat het tot actie drijft. Wat maakt een aap aan het lachen? Wat zijn de universele gevoelens en emoties in het dierenrijk? Natuurlijk is het antwoord op deze vragen op zijn best complex.
De professionals die besloten om van deze gewoonte een wetenschap te maken - te beginnen met de zoöloog Konrad Lorenz - hebben uiteindelijk de ethologie opgericht, een wetenschap die is gebaseerd op vier pijlers die alles proberen te omvatten wat men wil weten over het gedrag van levende wezens in hun omgeving. Vandaag vertellen we het je.
Wat is ethologie?
Ethologie is de wetenschap die het gedrag van dieren bestudeert, evenals de oorzaken en ontwikkeling ervan. Mensen zouden, aangezien we tot het dierenrijk behoren, ook deelnemen aan deze studie, hoewel normaal gesproken de psyche van onze soort wordt benaderd vanuit het perspectief van de psychologie.
Aan de andere kant, als het gaat om het vergelijken van het gedrag van onze soort met het gedrag van niet-menselijke dieren, hebben we het over vergelijkende psychologie, een discipline van de biologie die de fylogenetische evolutie van gedrag bestudeert.
Zoals elke wetenschappelijke tak vereist ethologische kennis dat de gegevens die tijdens experimenten worden verzameld geldig en generaliseerbaar zijn. Hiervoor somde de etholoog Oskar Heinroth een reeks vereisten op:
- Observatie moet plaatsvinden in de natuurlijke habitat van de soort.
- De waarnemer mag op geen enkele manier het gedrag van het geobserveerde dier beïnvloeden.
- Gedrag moet worden opgesplitst in basis- en individuele eenheden die het mogelijk maken ermee te werken: de zogenaamde gedragspatronen.
- Aangezien het een wetenschap is, moeten deze patronen waarneembaar, meetbaar en te onderscheiden zijn van andere.
De vier essentiële pijlers van ethologie
Als je eenmaal het gedrag van een dier observeert en vastlegt, moet je die informatie gebruiken. Welke vragen willen we beantwoorden als we het gedrag van een levend wezen monitoren?
Alles wat je wilt weten op basis van het gedrag van het dierenrijk kan worden geconcentreerd in vier essentiële pijlers. Vervolgens laten we ze u in detail zien.
1. Ontdek de oorzaken van gedrag
Elke handeling heeft een onderliggend motief, dus het is altijd een kwestie van het lokaliseren van de oorsprong van een gedrag. Dit kan een interne oorzaak hebben, zoals hormonale of fysiologische veranderingen.
Reptielen naderen bijvoorbeeld warmtebronnen die normaal gesproken te intens zouden zijn wanneer ze een infectie oplopen, omdat ze, omdat ze dieren zijn die afhankelijk zijn van de omgevingstemperatuur om hun stofwisseling op peil te houden, het equivalent van koorts moeten "provoceren" van zoogdieren en vogels met atypische vormen.
Aan de andere kant kan gedrag ook een externe oorzaak hebben, dat wil zeggen, het komt uit de omgeving waarin het dier zich bevindt. Een orang-oetan pakt bijvoorbeeld een groot blad op en legt het op zijn kop als het begint te regenen.
2. Duurzame ontwikkeling van gedrag
Vaak is het gedrag van een soort gericht op het behoud van een hulpbron om te overleven. Dit principe wordt vaak onderzocht bij de menselijke soort om te proberen gedrag te ontwikkelen dat het uitsterven van de middelen en middelen die hun overleving verzekeren, voorkomt.
Het beste voorbeeld hiervan zijn onderzoeken naar omgevingspsychologie, die proberen dit gedrag te implementeren.
Aan de andere kant, als we naar niet-menselijke dieren willen kijken, hebben we al het opslaggedrag van levende wezens zoals mieren of eekhoorns, die voedsel inslaan om de winter door te brengen.
3. Ontdek de evolutionaire betekenis van gedrag
Veel van de grote vragen over dieren hebben een antwoord gevonden in de evolutietheorie. Bijvoorbeeld: wat heeft het voor zin dat de mannetjes van sommige soorten veel meer opvallen dan de vrouwtjes?
Bij veel vogelsoorten fungeert het meest opvallende lid van het paar als lokaas om een roofdier af te weren dat het nest nadert. Zonder deze evolutie, zowel gedragsmatig als fysiologisch, zouden veel ouders in hun toevluchtsoord verrast worden door potentieel gevaarlijke levende wezens - en met hen hun jongen.
Anders, zelfs als een van de twee ouders wordt opgejaagd door een roofdier, zullen hun nakomelingen overleven en het andere lid van het paar hebben om hen te ondersteunen. In de natuur is de duurzaamheid van nakomelingen altijd belangrijker dan individuele overleving.
4. Wat is de oorsprong van het gedrag
Er wordt aangenomen dat elk gedrag zijn oorsprong of fylogenese heeft op een bepaald punt in de evolutie van de soort en bovendien is vastgelegd in de genetische code van individuen. Dit wordt meestal bestudeerd door sommige groepen dieren met andere te vergelijken.
Meeuwen die hun nesten maken op plaatsen die toegankelijk zijn voor roofdieren, hebben bijvoorbeeld nestreinigingsgedrag ontwikkeld, waaronder het verdrijven van schelpafval, dat vleesetende dieren naar hun positie zou kunnen leiden.
Aan de andere kant hebben meeuwen die nestelen op ontoegankelijke plaatsen, zoals afgronden van kliffen, dit gedrag niet ontwikkeld. In de wilde wereld heeft alles een betekenis, ook al zijn we er nog niet achter.
De nieuwe uitdagingen van ethologie
Vanuit deze vier pijlers heeft de ethologie tijdens haar ontwikkeling met nieuwe problemen te maken gehad.Een daarvan is de moeilijkheid om gedrag te kwantificeren. Hoe verander je iets dat wordt waargenomen vanuit een individuele en concrete perceptie in cijfers? Hoe geldige uitspraken te doen over iets ongrijpbaars, zoals de geest?
Helaas zorgt de door de wetenschap opgelegde noodzaak dat elk van haar takken vertaald moet kunnen worden in wiskunde ervoor dat ethologie in de ogen van de wetenschappelijke gemeenschap aan kracht verliest als het gaat om het doen van universele uitspraken.
Een ander actief debat is of gedrag fundamenteel meer genetisch is dan omgevingsfactoren. Het ontdekken van de oorsprong van gedrag op dit punt in de evolutie is echt ingewikkeld, aangezien bijna een oneindig aantal factoren ons gedrag beïnvloeden.
De middenweg, die zegt dat zowel de genetische als de omgevingsbenadering op elkaar inwerken om ons gedrag te vormen, wordt momenteel het meest geaccepteerd. Desondanks hebben we nog een lange weg te gaan wat betreft deze wetenschappelijke discipline.
Ethologie -gebaseerd op haar vier pijlers- is een wetenschap die beetje bij beetje kleine stappen zet om ons gedrag te ontrafelen. Het v alt alleen nog te bezien waar de vraag die iemand die naar een dier keek ooit stelde: waarom gedraagt het zich zoals het doet?