Vlooien of siphonaptera zijn ongewervelde insecten die zich uitsluitend voeden met bloed (hematofaag). In de natuur komen meer dan 2.000 soorten voor die allerlei soorten dieren parasiteren, voornamelijk zoogdieren, zoals de bekende vlooienplagen bij honden, katten en mensen. Hier presenteren we wat meer over haar en haar curiosa.
Vlooien algemeenheden
De vlo is geïdentificeerd als de meest voorkomende uitwendige parasiet van gezelschapsdieren. Volgens onderzoek is bekend dat deze insecten al sinds het Paleoceen actief zijn.
Vanwege hun eetgewoonten kunnen vlooien fungeren als vectoren van verschillende zoönotische en niet-zoönotische ziekten, die catastrofaal kunnen zijn voor zowel mensen als hun gezelschapsdieren.Als een vlo zich bijvoorbeeld aanvankelijk voedt met het bloed van een met bacteriën besmet dier en vervolgens een persoon bijt, kan hij ziekten zoals tyfus, verschillende soorten rickettsiose of builenpest overbrengen.
Bij honden en katten kan de vlooienbeet een allergische reactie veroorzaken die zich uit in kleine huiduitslag of ontstoken plekken. Deze veroorzaken een intens gevoel van jeuk, wat kan leiden tot ernstige dermatitis als de juiste behandeling niet wordt uitgevoerd. Aan de andere kant kunnen ze ziekten overdragen op honden en katten, zoals onder andere dipilidiose, mycoplasmose, bartonellose.
Fysieke kenmerken
Vlooien zijn zeer kleine dieren, meestal donker van kleur, waarvan de verschillende soorten tussen de 1,5 en 10 millimeter lang zijn. Zijn lichaam is zijdelings samengedrukt en heeft een sterk sclerotisch exoskelet, dat zich heeft aangepast om bestand te zijn tegen krassen door de dieren die het bewoont.Op dezelfde manier is hij bedekt met naar achteren gerichte haren en stekels, waardoor hij meer mobiliteit binnen zijn gastheer heeft.
Aan de andere kant heeft het geen erg gespecialiseerd zicht, omdat het geen samengestelde ogen heeft. Sommige soorten hebben grote of kleine eenvoudige ogen. Het heeft ook een gespecialiseerd oraal systeem om zich te voeden met het bloed van dieren. Dit bestaat uit verschillende aanhangsels die voortkomen uit het onderste deel van het hoofd.
Hoewel deze eigenschappen de vlo tot een zeer behendig dier maken dat moeilijk te vangen is, ligt zijn specialiteit in zijn grote vermogen om te springen.
Hoe de vlooiensprong werkt
De eerste onderzoeken naar dit onderwerp begonnen in 1967, toen twee groepen wetenschappers de taak op zich namen om het springmechanisme van de vlo echt te ontdekken. Voordien geloofde men dat deze insecten zo'n sprong veroorzaakten door de werking van de spieren van hun ledematen.
Aan het einde van hun studie kwamen beide groepen tot de conclusie dat deze insecten resiline-afzettingen in hun gewrichten hadden, een van de meest elastische eiwitten die in de natuur voorkomen. Om deze reden zijn de snelle en krachtige sprongen die deze kleine dieren maken te danken aan de energie die vrijkomt door de hars, die als een soort gespannen veer werkt.
Ze waren het echter oneens over de startpositie van de vlo voor de sprong. Aan de ene kant beweerden sommigen dat dit insect zichzelf voortstuwde vanaf zijn knieën. Anderen legden uit dat de vlo vanuit gehurkte positie de gewrichten van zijn achterpoten terugtrok om vervolgens zijn poten naar de grond te duwen en zo verticaal of horizontaal te springen.
De technologie op dat moment was echter niet nauwkeurig genoeg om eindelijk duidelijkheid te krijgen over de mechanismen die bij dit proces betrokken zijn. Om deze reden heeft een recent onderzoek van de Universiteit van Cambridge geprobeerd dit jarenlange debat op te helderen.
Nieuwe onderzoeken
Met behulp van hogesnelheidscamera's konden wetenschappers aantonen dat deze insecten zichzelf voortstuwen vanaf hun voeten, ook wel bekend als tarsi. Deze zijn uitgerust met een speciale grijptang, die voor een betere stabiliteit zorgt voor het springen.
Dat wil zeggen dat de vlooien zich eerst vastklampen aan het oppervlak waar ze zich vanaf het puntje van hun tarsi bevinden. Dan laten ze de energie vrij die in hun harsafzettingen zit en stuwen ze zichzelf voort vanuit de bal van hun voeten in de noodzakelijke richting. Zo gebruiken ze hun ledematen als hefboom.
Curiosities
Deze kleine dieren staan op de eerste plaats in het springen in verhouding tot hun grootte. Een vlo kan in een milliseconde tot 200 keer zijn lichaamsgrootte springen. De acceleratie bij het opstijgen is 11,16 km/u en hij bereikt lengtes tot 33 centimeter horizontaal en 18 centimeter verticaal.
Als een mens het springvermogen van een vlo had, zou hij de top van een gebouw van 70 verdiepingen kunnen bereiken. Evenzo is de versnellingskracht die vlooien ervaren bij het opstijgen 100 keer groter dan die ervaren door een vliegtuigpiloot.
Tot slot kan dit insect tot 600 sprongen per uur maken. Bovendien voert ze deze explosieve bewegingen alleen uit als ze licht waarneemt, aangezien ze in het donker de neiging heeft stil te blijven staan.