Samenwerking kan het verschil betekenen tussen leven en dood. Dieren werken samen om hun overleving in de loop van de tijd te maximaliseren, zodat ze nakomelingen kunnen voortbrengen. We kennen allemaal het geval van de anemoonvis en de anemoon, die elkaar beschermen tegen roofdieren en parasieten.
Er zijn ook andere gedragingen die niet zo bekend zijn, maar net zo essentieel. Veel zoogdieren broeden bijvoorbeeld gemeenschappelijk. In deze gevallen zorgen dieren van dezelfde soort voor de jongen, ook al zijn ze niet van hen. Ik denk aan stokstaartjes: in deze groepen is er één dominant broedend vrouwtje per groep en ondergeschikte helpers.Studies hebben aangetoond dat het aantal helpers per dominant vrouwtje gerelateerd is aan het aantal pups dat overleeft.
We hebben bekende voorbeelden van samenwerking gezien, maar wat gebeurt er als socialiteit het bestaan van het dier bepa alt? Hieronder leggen we het je uit.
Eusocialiteit
Eusocialiteit is een term die verwijst naar het hoogste niveau van sociale organisatie dat bij bepaalde dieren voorkomt. Gekenmerkt door:
- De coöperatieve zorg voor kalveren.
- De overlapping van generaties.
- Het bestaan van onvruchtbare kasten en altruïstisch gedrag.
Wanneer kasten evolueren om zichzelf onomkeerbaar ondergeschikt te maken aan een dominant individu, spreken we van verplichte eusocialiteit. Eusocialiteit komt vooral voor bij insecten: Hymenoptera zijn de koningen van teamwerk.
De hiërarchie bij bijen
Bijen zijn het duidelijke voorbeeld dat eenheid kracht is. De kam herbergt drie soorten kasten: koningin, werkster en drone. De koningin is de enige die door de darren kan worden bevrucht. Uit de bevruchte eieren zullen andere werksters voortkomen en uit de onbevruchte eieren zullen darren ontstaan.
De differentiatie van een vrouwtje in een koningin of werkster hangt af van het soort voedsel dat ze krijgt als zelarve is. Ze is het zenuwcentrum van de korf: ze kan 2 tot 4 jaar oud worden en tot wel 1500 eitjes per dag leggen! De taak van de andere kasten is om het koste wat het kost te beschermen en te voeden.
Er zijn verschillen in de omvang van de kolonies en kasten, afhankelijk van de soort. Bijvoorbeeld, de hommel (geslacht Bombus) associeert zich in kolonies van één koningin en tot 500 werksters, terwijl de wespen (geslacht Vespula) wel duizenden koninginnen en miljoenen werksters in een kolonie kan hebben.
Deze hiërarchieën lijken misschien het toppunt van samenwerking, maar we hebben er nog meer.
Superorganismen
De term "superorganismen" verwijst naar kolonies die optreden als een enkel levend wezen en hun eigen fysiologie hebben. De koningin is het brein en de gebouwde en werkende structuren zijn het lichaam. Als eenheid hebben ze een gemeenschappelijke gereguleerde temperatuur, een continue stroom van voedingsstoffen en een communicatievermogen analoog aan een zenuwstelsel. Een voorbeeld hiervan zijn vele soorten termieten, die gigantische structuren creëren in vergelijking met hun grootte.
Elk lid van een superorganisme kan worden vergeleken met elke cel en bacterie in ons lichaam: beide zijn delen van iets veel groters.
Eusocialiteit bij zoogdieren
Niet alles draait om insecten, want ook bij zoogdieren hebben we voorbeelden van extreme samenwerking. Het ideale voorbeeld is de naakte molrat, Heterocephalus glaber.
Dit merkwaardige dier vormt kolonies van ongeveer 80 individuen.Elke kolonie bestaat uit een complex systeem van grotten die met elkaar verbonden zijn door tunnels van verschillende diepten. In deze kolonies is er slechts één reproductief vrouwtje, dat tot 5 keer per jaar met dezelfde 2 of 3 mannetjes copuleert. Niet-reproductieve individuen (arbeiders en arbeiders) zijn toegewijd aan het zoeken naar voedsel en het verdedigen van de kolonie.
- Een merkwaardig feit over de kolonies van deze soort is hun hoge mate van xenofobie: ze vallen onmiddellijk elk individu aan dat hun tunnels binnengaat en doodt die geen deel uitmaken van hun eigen systeem.
- Er is een duidelijk dimorfisme in deze soort volgens zijn hiërarchie, aangezien de reproductieve mannetjes en vrouwtjes groter zijn.
Alles voor één en één voor allen
Zoals we in dit artikel hebben gezien, kan de vereniging van vele kleine wezens tot ongelooflijke dingen leiden. Van complexe hiërarchieën tot structuren die fungeren als een enkel levend wezen.Samenwerking en eusocialiteit hebben maar één doel: het leven van de soort verlengen. Maar het is ook niet nodig om naar het platteland te gaan om voorbeelden van dit gedrag te zien: het is alleen nodig om een wandeling door onze buurt te maken en te ontdekken dat we niet zo anders zijn dan dierenkolonies.
