Dieren met iriserende kleuren fascineren mensen al sinds mensenheugenis. Metaalachtig, veranderlijk en vooral mooi. Wat is echter het nut van deze kleuring in de natuur? Nemen niet-menselijke dieren het op dezelfde manier waar als wij?
Veel wetenschappers hebben zichzelf deze vragen gesteld, omdat zoiets opvallends als kleurenspel niet erg adaptief lijkt in termen van overleven. Gelukkig zijn er al enkele antwoorden die je in dit artikel kunt vinden, want de natuur heeft een reden voor alles wat erin gebeurt. Mis het niet.
Wat is irisatie?
Iridescentie is een visueel fenomeen waarbij een andere kleur op een oppervlak wordt waargenomen, afhankelijk van de oriëntatie ervan. Met andere woorden, afhankelijk van de hoek van waaruit het wordt waargenomen, is de gereflecteerde kleur anders, waardoor een veranderend effect wordt verkregen wanneer het dier (of levenloos wezen) beweegt.
Je kunt irisatie zien in de veren van een pauw of kolibrie. Sommige insecten presenteren het ook, zoals de koningskever of libellen. Feit is dat het, ongeacht het oppervlak, een effect is dat de aandacht trekt.
De paradox van kleurenspel bij dieren
Het is juist de opvallendheid van de irisatie die onderzoekers intrigeert. Is het voor een vogel niet gemakkelijker om een iriserende kever te vinden dan een die zich camoufleert op een plantenblad? Logischerwijs zouden deze veranderende kleuren de vloek van sommige dieren moeten zijn, maar toch wordt niet waargenomen dat hun populatie hierdoor verdwijnt.
Vaak vergeleken met aposematisme, d.w.z. heldere, opvallende kleuring die roofdieren waarschuwt voor mogelijk gif.webp of bedreiging. Er is echter een uitgangspunt onder degenen die communicatie met dieren bestuderen, en dat is dat de signalen duidelijk moeten zijn voor de gesprekspartner om te begrijpen. Wordt het signaal van een oppervlak dat veranderende kleuren afgeeft, zoals irisatie, als helder beschouwd?
Met de voortgang van de onderzoeken werd (opnieuw) vastgesteld dat het niet vanuit antropocentrisch oogpunt kan worden onderzocht. In het volgende gedeelte vindt u de reden voor deze verklaring.
Wat heb je aan kleurenspel voor dieren?
Zoals gezegd, de belangrijkste communicatieregel is dat de boodschap duidelijk moet zijn om begrepen te worden. Aangezien iriserende kleuren continu veranderen (aangezien zowel de waarnemer als het dier zelden helemaal stil zijn), hoe slagen ze erin om een bericht te sturen op basis van hun kleur?
Het antwoord lag natuurlijk in de studie van niet-menselijke perceptie. Wat voor ons een bewegende regenboog is, is voor iriserende dieren een hulpmiddel. We gaan in detail kijken naar de twee belangrijkste hulpprogramma's die het heeft.
Seksuele selectie
Wanneer felle kleuren niet dienen om te waarschuwen voor het gevaar van ouder worden, dienen ze vaak om een partner te vinden. Vogels zijn hier het beste voorbeeld van: bij veel soorten is het meest kleurrijke, grootste en meest vertoonbare mannetje vaak degene die als eerste een partner vindt (of het grootste aantal).
Irisescentie speelt hier een fundamentele rol. Bovendien moet er rekening mee worden gehouden dat dieren meestal geen passieve "flirten" zijn, dat wil zeggen dat ze aan hun opvallende uiterlijk gedrag toevoegen dat voordeel ha alt uit deze kenmerken. Zo weet de pauw dat hij zijn staart moet openen en naar het vrouwtje moet richten om haar te overtuigen om met hem te paren.
Een ander interessant voorbeeld zijn Anna's kolibries (Calypte anna), die zijn vlucht zo regelt dat zijn iriserende veren alleen felroze reflecteren voor het vrouwtje.
Defensief potentieel van iriserende dieren
Blijkbaar kan kleurenspel ook dienen als verdediging tegen roofdieren. Net als het eerder genoemde aposematisme, is gloed ook in staat om roofdieren af te schrikken en een duidelijke boodschap af te geven.
Specifiek bleek uit een studie dat, in vergelijking met dofgekleurde en andere felgekleurde kevers, vogels minder snel iriserende kevers aten. Op de tweede plaats stonden de glimmende, omdat de matte het meest verouderd waren.
Anderzijds bevestigde een ander onderzoek dat hoge niveaus van stress bij de hagedisCtenophorus decresii veranderingen in de kleur veroorzaakten.Als ze zich in gevaar voelden, werd de huid van hun keel lichter en nam de irisatie van hun schubben toe. Dit geeft aan dat het dier een bericht stuurt door de kleur van de huid, waardoor het meer opv alt als waarschuwing.
Zoals je kunt zien, zijn iriserende dieren een verder bewijs dat de natuur niet altijd voldoet aan de wetten die mensen eraan toeschrijven. Meestal wordt gedacht dat camouflage de meest effectieve techniek is als het gaat om overleven, maar de waarheid is dat wat opv alt ook iets te zeggen heeft als het gaat om jezelf verdedigen en een partner vinden. Wat v alt er nog meer te ontdekken?
