Iedereen die ooit is afgeleid door naar een dier te kijken, heeft zich afgevraagd welke motoren het aandrijven om te handelen. Wat maakt een aap aan het lachen? Wat zijn de universele gevoelens en emoties in het dierenrijk? Natuurlijk, het antwoord op deze vragen is op zijn zachtst gezegd complex.
De professionals die besloten om van deze gewoonte een wetenschap te maken, te beginnen met de zoöloog Konrad Lorenz, hebben uiteindelijk de ethologie opgericht, een wetenschap die is gebaseerd op vier pijlers die alles proberen te dekken wat men wil weten over het gedrag van levende wezens in zijn midden. Vandaag vertellen we het je.
Wat is ethologie?
Ethologie is de wetenschap die het gedrag van dieren bestudeert, evenals de oorzaken en de ontwikkeling ervan. Mensen zouden, aangezien we tot het dierenrijk behoren, ook in deze studie worden betrokken, hoewel de psyche van onze soort normaal gesproken wordt benaderd vanuit het perspectief van de psychologie.
Aan de andere kant, als het gaat om het vergelijken van het gedrag van onze soort met het gedrag van niet-menselijke dieren, hebben we het over vergelijkende psychologie, een discipline van de biologie die de fylogenetische evolutie van gedrag bestudeert.
Zoals elke tak van wetenschap vereist ethologische kennis dat de gegevens die tijdens de experimenten worden verzameld, valide en generaliseerbaar zijn. Om dit te doen, somde de etholoog Oskar Heinroth een reeks vereisten op:
- De waarneming moet plaatsvinden in de natuurlijke habitat van de soort.
- De waarnemer mag op geen enkele manier het gedrag van het observerende dier beïnvloeden.
- Gedrag moet worden opgesplitst in basis- en individuele eenheden waarmee we ermee kunnen werken: de zogenaamde gedragspatronen.
- Omdat het een wetenschap is, moeten deze patronen waarneembaar, meetbaar en onderscheiden van andere zijn.
De vier essentiële pijlers van ethologie
Zodra het gedrag van een dier wordt geobserveerd en vastgelegd, moet die informatie worden gebruikt. Welke vragen willen we beantwoorden? wanneer we het gedrag van een levend wezen volgen?
Alles wat je wilt weten op basis van het gedrag van het dierenrijk, kun je concentreren op vier essentiële pijlers. Vervolgens laten we u ze in detail zien.
1. Ontdek de oorzaken van gedrag
Elke handeling heeft een onderliggend motief, dus het gaat altijd om het lokaliseren van de oorsprong van een gedrag. Dit kan een interne oorzaak hebben, zoals hormonale of fysiologische veranderingen.
Reptielen benaderen bijvoorbeeld warmtebronnen die normaal gesproken te intens zouden zijn wanneer ze besmet zijn, omdat ze, omdat ze dieren zijn die afhankelijk zijn van de omgevingstemperatuur om hun metabolisme in stand te houden, zichzelf het equivalent van zoogdierkoorts en vogels met atypische vormen moeten "provoceren".
Ten tweede, een gedrag kan ook een externe oorzaak hebben,dat wil zeggen, het komt uit de omgeving die het dier omringt. Een orang-oetan zal bijvoorbeeld een groot blad nemen en dit op zijn hoofd leggen als het begint te regenen.
2. Duurzame ontwikkeling van gedrag
Vele keren, het gedrag van een soort is gericht op het behoud van een hulpbron voor zijn overleving. Dit principe wordt vaak onderzocht bij de menselijke soort om te proberen gedrag te ontwikkelen dat het uitsterven van de middelen en middelen die zijn voortbestaan verzekeren, voorkomt.
Het beste voorbeeld hiervan zijn de studies van de omgevingspsychologie, die dit gedrag proberen te implementeren.
Aan de andere kant, als we ons willen concentreren op niet-menselijke dieren, hebben we al het opslaggedrag van levende wezens zoals mieren of eekhoorns, die worden voorzien van voedsel om de winter door te brengen.
3. Ontdek de evolutionaire betekenis van gedrag
Veel van de grote vragen over dieren hebben een antwoord gevonden in de evolutietheorie. Bijvoorbeeld: wat heeft het voor zin dat de mannetjes van sommige soorten veel opvallender zijn dan de vrouwtjes?
Bij veel vogelsoorten fungeert het meest opzichtige lid van het paar als een lokaas om een roofdier af te weren dat het nest nadert. Zonder deze gedrags- en fysiologische evolutie zouden veel ouders in hun toevluchtsoord verrast worden door potentieel gevaarlijke levende wezens - en met hen hun nakomelingen -.
Anders, zelfs als een van de twee ouders wordt opgejaagd door een roofdier, zullen hun nakomelingen overleven en zullen ze het andere lid van het paar hebben om ze vooruit te dragen. In de natuur, de duurzaamheid van het nageslacht is altijd belangrijker dan individuele overleving.
4. Wat is de oorsprong van het gedrag?
Er wordt aangenomen dat al het gedrag zijn oorsprong of fylogenese heeft op een bepaald punt in de evolutie van de soort en bovendien is het opgenomen in de genetische code van individuen. Dit wordt meestal bestudeerd door groepen dieren met anderen te vergelijken.
Meeuwen die hun nesten maken op plaatsen die toegankelijk zijn voor roofdieren, hebben bijvoorbeeld nestreinigingsgedrag ontwikkeld, waaronder het verdrijven van schelpafval, wat vleesetende dieren in positie zou kunnen brengen.
Daarentegen hebben meeuwen die nesten maken op ontoegankelijke plaatsen, zoals kliffen, dit gedrag niet ontwikkeld. In het wild heeft alles betekenis - ook al hebben we het nog niet door.
De nieuwe uitdagingen van ethologie
Op basis van deze vier pijlers heeft de ethologie tijdens haar ontwikkeling te maken gehad met nieuwe problemen. Een daarvan is de moeilijkheid om gedrag te kwantificeren. Hoe zet je iets dat vanuit een individuele en concrete waarneming wordt waargenomen in getallen om? Hoe maak je geldige uitspraken over iets ongrijpbaars, zoals de geest?
Helaas zorgt de noodzaak die de wetenschap oplegt om elk van haar takken te vertalen in wiskunde ervoor dat ethologie in de ogen van de wetenschappelijke gemeenschap stoom verliest als het gaat om het maken van universele claims.
Een ander actief debat is: als het gedrag fundamenteel meer genetisch is dan omgevingsfactoren. Het ontdekken van de oorsprong van gedrag in dit stadium van evolutie is echt ingewikkeld, aangezien bijna een oneindig aantal factoren ons gedrag beïnvloeden.
De middellange termijn, die zegt dat zowel de genetische als de omgevingsbenadering op elkaar inwerken om ons gedrag vorm te geven, wordt tegenwoordig het meest geaccepteerd. Desondanks hebben we nog een lange weg te gaan in deze wetenschappelijke discipline.
Ethologie -gebaseerd op haar vier pijlers- is een wetenschap die, beetje bij beetje, neemt kleine stappen om ons gedrag te ontrafelen. Het blijft alleen om te zien waar de vraag die iemand zich ooit stelde bij het kijken naar een dier zal leiden: waarom gedraagt het zich zoals het doet?