Het ras Franches-Montagnes is opmerkelijk homogeen dankzij het geduldige werk van zijn fokkers. In Zwitserland zijn ze al generaties lang bezig met het behoud van de oorspronkelijke kwaliteiten van hun paard. Maar tegelijkertijd probeerde hij geleidelijk zijn mislukkingen uit te wissen om bij het paard van Franches-Montagnes te komen.
De oorsprong van het ras
De oorsprong van de Franches-Montagnes of Freiberger vond plaats op het hoogplateau genaamd Freiberg, gelegen in de noordwestelijke hoek van Zwitserland, in de provincie Jura. Zeker, aan het einde van de 14e eeuw kon het primitieve paard van deze regio slechts tot een vrij licht type lijn behoren, gezien het ruige terrein.
Op het plateau is water schaars, de grond is niet erg vruchtbaar en de winters zijn lang. De kolonisten die ermee instemden om daarheen te gaan, kregen belastingvrijheid: vandaar de naam die zich vertaalt als 'Free Mountains'. Ongetwijfeld waren hun paarden onmisbare metgezellen: ze laadden hout, ploegden de velden en hielpen in de winter om de weinige wegen sneeuwvrij te maken.
Een ander document, daterend uit 1619, betreft een discussie in het bisschoppelijk hof van Bazel, waarin: het paard van Franches-Montagnes wordt beschreven als een mooi, robuust en resistent dier. Hij merkte ook op dat hij helaas een zwaar hoofd had en de neiging had om aan ziekten zoals blindheid te lijden.
De verbetering van het paard van Franches-Montagnes
In de 18e eeuw bloeide de Zwitserse paardenfokkerij op. In die tijd was de export van het Zwitserse paard belangrijk, voornamelijk naar Frankrijk. Bovendien waren veel Europese legers georganiseerd naar het Franse model, dat de voorkeur gaf aan cavalerie.
In die zin werd aan het einde van deze eeuw in Zwitserland in de paardenstreek Franches-Montagnes een zekere fokkerijorganisatie opgericht, onder toezicht van de prins-bisschoppen die de kwaliteitsfokkerij bevorderden.
Dit feit maakte duidelijk dat de paardenfokkerij daar meer ontwikkeld was dan in de aangrenzende districten waar vee meer werd gebruikt voor landbouwwerkzaamheden op boerderijen.
Moderne fokkerij van het paard van Franches-Montagnes
In de 19e eeuw stortte de Zwitserse landbouw in. In de regio Franches-Montagnes werd het vee vernietigd na de Franse Revolutie. Opgemerkt moet worden dat Frankrijk tussen 1792 en 1814 het Jura-district regeerde. In deze jaren was de regio depressief om de Franse strijd tegen de Oostenrijkers te versterken.
Vanaf 1815 keerde de Jura terug naar het kanton Bern en werden paarden geïmporteerd in een poging de fokkerij te bevorderen en de kwaliteit van de paarden te verbeteren. De kantonnale overheid neemt het gebruik van hengsten in eigen hand.
Er is een record dat op dat moment inspanningen werden geleverd om het Jura-paard te verbeteren, dat als te klein werd beschouwd. Daarom werden ze gekruist met hengsten uit Franches-Montagnes, Comtois en hengsten uit Freiburg om een echt trekpaard te krijgen.
Aan het begin van de 19e eeuw, met de voortschrijdende ontwikkeling van de spoorwegen, nam de sleutelrol van het paard in het vervoer af. Als gevolg hiervan namen de productie en kwaliteit van het ras af.
In de tweede helft van de 19e eeuw werden honderd Anglo-Normandische hengsten in Zwitserland geïmporteerd. Het doel was om inteelt te voorkomen en een paard te produceren dat geschikt was voor landbouw, leger en transport. Zo bestonden zwaardere en lichtere paarden naast elkaar. Dit maakte de Franches-Montagnes tot het officiële paard van Zwitserland, dat wordt beschouwd als het enige lichte paard in Europa.
Het paard van Franches-Montagnes en de nationale identiteit
De geschiedenis van de Franches-Montagnes is in het verleden en in het heden altijd nauw verbonden geweest met een beroemd evenement in heel Zwitserland: de traditionele Marché-Concours-show. Dit festival wordt sinds 1897 gehouden in de stad Saignelégier, district Franches-Montagnes van het Zwitserse kanton Jura. Momenteel vindt het plaats in het tweede weekend van augustus.
Het Marché-Concours begon als een landbouwtentoonstelling die gericht was op het promoten van lokaal vee. In die beginjaren werden paarden verkocht als werkdieren en voor hun vlees. Zo deelden de paarden van Franches-Montagnes de schijnwerpers met koeien, geiten en kippen.
Naarmate de paardenwereld belangrijker werd, veranderde het Marché-Concours zijn naam en voegde de achternaam toe des Chevaux naar zijn denominatie. Op dit moment monopoliseren paardenspecimens en de hele industrie die ermee verbonden is, dit traditionele evenement.