Bekend als een van de snelste dieren ter wereld, bescherming van cheeta's toont aan dat zonder onderzoek en ondersteuning van deze soort, zelfs de cheeta niet aan uitsterven zal kunnen ontsnappen. Deze kattensoort uit de Oude Wereld wordt bedreigd door verschillende factoren, waaronder zijn eigenaardige levensgeschiedenis.
Behoud van de cheeta: zijn delicate genoom
Ongeveer 12.000 jaar geleden, in het late Pleistoceen, waren er cheeta's in Amerika, Europa en Azië. Het abrupte uitsterven van al deze gebieden veroorzaakte wat bekend staat als een knelpunt.: Aangezien er maar weinig overlevenden zijn van een soort, wordt de genetische variabiliteit verminderd, iets waar de nakomelingen onder lijden en dat gevolgen heeft voor hun voortplanting en hun weerstand tegen infectieziekten, iets dat heel belangrijk is voor het behoud van de cheeta.
Deze lage genetische variabiliteit en homozygotie, zelfs hoger dan bij soorten als de berggorilla, heeft gevolgen gehad: cheeta's hebben enorme problemen om zich voort te planten, tenminste in gevangenschap.
Een studie gepubliceerd in 1981 onthulde dat: de spermaconcentratie van het sperma van verschillende cheeta's was 10 keer lager dan die van katten binnenlands, en dat 71% hiervan morfologische veranderingen vertoonde.
Bij deze problemen komt nog de warmte van de cheeta, die moeilijk te onderscheiden is, waardoor het moeilijk is om te beslissen wanneer twee dieren samen moeten worden gebracht in fok- en beschermingsprogramma's voor cheeta's.
Het beïnvloedt ook het behoud van de cheeta in het licht van zijn weerstand tegen infectieziekten: de cheeta is zeer vatbaar voor ziekten die huiskatten oplopen, zoals feliene infectieuze peritonitis, die 60% slachtoffers veroorzaakt in vergelijking met 2% bij katten. Interessant is dat cheeta's vanwege dit genoom nauwelijks huidtransplantaties afwijzen, zelfs als ze van andere individuen zijn.
Huidige status van de cheeta
Het behoud van cheeta's is meer dan ooit nodig: er zijn momenteel minder dan 10.000 cheeta's op de planeet, waarvan een derde in Namibië. In de afgelopen 100 jaar is 90% van de cheeta's op aarde verdwenen.
Cheeta's zijn een van de wilde katten die het meest hun toevlucht nemen tot het aanvallen van vee in Afrika, misschien omdat de kans het grootst is dat hun prooi wordt weggenomen door andere soorten, zoals leeuwen of hyena's. Dit heeft een conflict veroorzaakt dat vergelijkbaar is met het conflict dat we in Spanje hebben met de Iberische wolf: Aan het einde van de 20e eeuw stierven door dit conflict jaarlijks bijna 1.000 dieren.
Een andere bedreiging voor het behoud van de cheeta, naast infectieziekten, is de illegale handel als gevolg van mascotisme.
Om het te verhelpen, verenigingen zoals Cheetah Conservation Fund het uitvoeren van activiteiten op het gebied van onderwijs, verantwoord ecotoerisme en het ondersteunen van lokaal vee door het gebruik van inheemse hondenrassen om het vee te beschermen.
De hond die wordt gebruikt om vee te beschermen tegen dit roofdier en zo het behoud van de cheeta te bevorderen, is de Turkse kangal-hond, die heeft bewezen een geweldige bondgenoot te zijn van lokale boeren, waardoor het conflict tussen beide partijen aanzienlijk is verminderd.
