Als we het hebben over grote ecosystemen zoals de oerwouden van Costa Rica of de savannes van Mozambique, is het duidelijk dat we het hebben over enclaves van enorme rijkdom. Desalniettemin, niet iedereen is duidelijk over de rol van de voedselketen bij het reguleren van deze populaties.
Wat is de voedselketen?
Het aantal dieren van elke soort in de natuur hangt grotendeels af van de voedselketen. Dat wil zeggen, wie eet wie. De zogenaamde trofische structuur definieert de verschillende niveaus die in een ecosysteem bestaan: planten zijn de zogenaamde primaire producenten, herbivoren de primaire consumenten en carnivoren de secundaire consumenten.
We hebben het, kortom, over relaties tussen levende wezens die negatief zijn voor sommige dieren en positief voor andere. Deze relaties zijn niet louter theoretisch, omdat ze leiden tot wat we zien als we eropuit gaan observeren van dieren in het wild: we zien veel planten, nogal wat kleine vogels en weinig roofvogels.
De complexiteit van de voedselketen
De voedselketen is een reeks zeer complexe relaties die niet op zichzelf staan. Het is niet alleen zo dat de wolf het ree eet en de laatste het gras: Allesetende dieren kunnen bijvoorbeeld andere dieren en ook planten eten.
Dit betekent dat de effecten van het uitsterven van een soort niet eenvoudig te voorspellen zijn:het verdwijnen van de wolf zou het verschijnen van herbivoren moeten aanmoedigen, terwijl het er in feite voor kan zorgen dat er een exponentieel toeneemt en de rest verdwijnt.
En het is dat soms het verdwijnen van dieren zoals roofdieren indirecte effecten veroorzaakt op soorten die niet eens worden gegeten: dit is wat we trofische cascade noemen en het beste voorbeeld hiervan is het Yellowstone National Park.
Na het verdwijnen van de wolven in dit park, nam het Canadese hert enorm toe, waardoor het hele ecosysteem veranderde. De terugkeer van de wolf zorgde ervoor dat de populatie hiervan afnam, waardoor de erosie van de rivieren werd verminderd en nieuwe bossen werden geboren, wat leidde tot de terugkeer van vele soorten.
Soms is de impact van een soort op ecosystemen niet te wijten aan de effecten op de voedselketen, maar louter aan de overvloed en het succes ervan. Een voorbeeld is de invasieve soort die is geïntroduceerd op plaatsen zonder roofdieren, zoals bij de konijnen in Australië. Andere soorten, zoals bevers, veroorzaken direct fysieke veranderingen in het ecosysteem.
Wanneer voedselketens veranderen
Al deze veranderingen kunnen permanent zijn in de voedselketen, zoals een uitsterving. In dit geval worden normaal gesproken meerdere soorten aangetast, hoewel het ecosysteem uiteindelijk stabiliseert.
Zelfs wanneer een invasieve soort arriveert, kunnen ecosystemen zich uiteindelijk stabiliseren. In de meeste gevallen zijn invasieve soorten echter dramatisch voor de natuur.
Een voorbeeld is het verschijnen van de bruine boomslang in de bossen van Guam, die heeft geleid tot het uitsterven van 12 vogelsoorten. Deze vogels verspreidden zaden, dus ook de bossen lijden en daarmee het vermogen van het ecosysteem om koolstof op te slaan.
