Er zijn honderden soorten primaten, maar weinigen zijn zo ongrijpbaar als de gelada (Theropithecus gelada). deze soort Het overleeft in de hoogste graslanden van Ethiopië en staat bekend als de Bloedende Hart Aap, vanwege de unieke kleur van zijn borst.
De gelada is het laatste lid van het geslacht Theropithecus, waartoe de gigantische bavianen behoorden. Een van hen, Theropithecus oswaldi, bewoond Spanje en andere Europese landen, en bereikte het gewicht van enorme primaten zoals de huidige gorilla.
Gelada-kenmerken
Gelada's zijn middelgrote primaten met bruine vacht, die zelfs 30 kilo kunnen bereiken, al is het normaal dat ze van 12 naar 20 kilo gaan. Zowel mannen als vrouwen hebben een roodachtige borst, die bij het mannelijke geslacht een hart lijkt te vormen en bij vrouwen een vrouwelijk hart.
Ze hebben een niet-grijpende staart, die alleen aanwezig is in Amerikaanse primaten zoals de kapucijnaap.De soort heeft een levensverwachting van 14 jaar, een voortplantingscyclus van iets meer dan een maand en een draagtijd van zes maanden.
Opgemerkt moet worden dat twee ondersoorten van deze soort zijn beschreven, T. gelada gelada Y T. gelada obscurus, waarvan de vacht donkerder is. Deze soort Afrikaanse primaten heeft een groot seksueel diformisme: mannetjes hebben een grotere hoeveelheid haar, vooral op de schouders, het hoofd en de wangen. Hun bleke oogleden en enorme hoektanden maken de dreigende gebaren van deze dieren angstaanjagend.
Deze soort Afrikaanse primaten heeft een groot seksueel diformisme: mannetjes hebben een grotere hoeveelheid haar, vooral op de schouders, het hoofd en de wangen.
Gedrag
In tegenstelling tot een groot deel van de primaten, is de gelada uitsluitend terrestrisch. Deze dagelijkse primaat leeft in samenlevingen waar een leidend mannetje een groep vrouwtjes heeft en een mannetje dat beter bekend staat als een volgeling. Deze kernassemblages worden echter meestal ondersteund door groepen van 300 individuen.
Gelada's besteden het grootste deel van hun tijd aan het consumeren van bladeren en kruiden, en besteden een groot deel van de dag om met voedsel om te gaan, wat heeft geleid tot een superieure ontwikkeling van de opponeerbare duim. Deze investering van een groot deel van zijn dag in voedsel betekent dat hij, hoewel hij wel aan verzorging doet, net als andere primaten, wordt ondersteund door geluiden in de vorm van gemompel.
Door vocalisaties ben je de enige niet-menselijke primaat die het volume en de toonhoogte van je stem snel en adaptief kan moduleren, op een zeer vergelijkbare manier als de mens. Dit doet hij door het smakken van zijn lippen.
Deze dieren hebben een heel speciale relatie met de Ethiopische wolf. Deze soort wordt met uitsterven bedreigd, en gelada's laten het toe om onder hen te jagen, waardoor het succes toeneemt. Dit komt omdat de prooi van deze vleesetende dieren knaagdieren zijn. De gelada lijkt geen enkel voordeel te halen uit deze relatie, wat erop lijkt te wijzen dat het altruïsme of eenvoudige onverschilligheid is.
De gelada's besteden het grootste deel van hun tijd aan het consumeren van bladeren en kruiden, en besteden een groot deel van de dag aan het omgaan met voedsel, wat heeft geleid tot een superieure ontwikkeling van de opponeerbare duim.
Habitat
Gelada's leven alleen in hoge berggrasweiden, tussen 1.400 en 4.400 meter hoog. De verspreiding van zijn twee ondersoorten,T. gelada geladaY T. gelada obscurus,het wordt teruggebracht tot de nabijheid van Lake Tana en Lake Takezé, in Ethiopië.
Geen van de ondersoorten wordt als in gevaar beschouwd, aangezien er meer dan 50.000 exemplaren zijn. Desondanks wordt de bevolking sterk bedreigd door stroperij, die gericht is op het maken van pruiken en het gebruik ervan in onderzoek. De versnippering van hun leefgebied is ook een van hun grote bedreigingen.
De grootste bedreiging is echter de klimaatverandering. Het hoge leefgebied zorgt voor voldoende temperaturen voor de soort en zijn voedsel, en stijgende temperaturen betekenen dat de gelada jaar na jaar de hoogte van zijn leefgebied moet vergroten. Het probleem is dat hij niet meer hoger kan klimmen, waardoor zijn leefgebied nog verder krimpt. Dit maakt de gelada tot een echte klimaatvluchteling.