Als we diep in de aarde graven, kunnen we verschillende fossielen vinden die ons een unieke kijk in het verleden geven. Sporen van voetafdrukken, schelpen of botten die een mineralisatieproces hebben ondergaan, stellen ons in staat te weten hoe verschillende dieren - en planten - miljoenen jaren geleden leefden.
Afgezien van dit algemene uitgangspunt, weet u wat de verschillende soorten fossielen zijn? Welke kenmerken hebben ze? Welke aanwijzingen geven ze ons over het verleden en hoe ze zijn ontstaan? We zullen al deze vragen over fossielen in de volgende regels beantwoorden.
Het fossilisatieproces: van organisch naar steen
Een fossiel is elk overblijfsel of teken van de activiteit van dieren of planten van het verleden dat is geïmpregneerd in de terrestrische rotsen. De soorten fossielen zijn zeer gevarieerd, omdat er veel tekenen van biologische activiteit zijn die kunnen worden gemarkeerd: van voetafdrukken - die door botten of schelpen gaan - tot gebeurtenissen van chemische aard.
Het fossilisatieproces is de reeks chemische reacties die ervoor zorgen dat een dier rust kan behouden. Hoewel deze mechanismen net zo gevarieerd zijn als de soorten fossielen die er zijn, kunnen we fossilisatie in het algemeen als volgt samenvatten:
- De zachte delen van het dier ontbinden.
- Het skelet of de schaal van het dier is begraven onder sedimenten - afzettingsgesteenten, die afkomstig zijn van erosie die beetje bij beetje worden afgezet, voornamelijk klei.
- De rest van het fossiel is gemineraliseerd. Op dit punt worden de bot- of schaalsegmenten mineraal materiaal, dat miljoenen jaren bewaard zal blijven.
- De rest van het fossiel wordt begraven, terwijl er nieuwe lagen gesteente bovenop worden gelegd.
- Geologische bewegingen of menselijke opgravingen brengen het fossiel terug naar de oppervlakte.
1. Icnitas: sporen uit het verleden
Icnieten of ichnofossielen zijn een van de soorten fossielen die het best bekend zijn bij paleontologen, wetenschappers die zich toeleggen op de studie van fossielen. Deze omvatten allerlei voetafdrukken of sporen van aanwezigheid die dieren uit het verleden hebben achtergelaten. Ze variëren van de enorme en majestueuze dinosaurussporen tot de bescheiden voetafdrukken van trilobieten.
Dierensporen - met name grote en complexe organismen zoals dinosaurussen of andere gewervelde dieren - ze kunnen ons veel vertellen over hoe ze leefden. Deze formaties kunnen ons bijvoorbeeld aanwijzingen geven over hun grootte, hun gewicht, hun manier van bewegen en andere kenmerken.
Paleontologen classificeren ichnieten in verschillende taxa op basis van de vorm en kenmerken van het fossiel. Hierdoor zijn er verschillende soorten ichnofossielen gegenereerd door een enkele soort. Dit is het geval bij trilobieten, die fossielen genereren door hun verplaatsing (Cruziana), evenals anderen die verband houden met zijn opgraving van galerijen (Cheiichnus).
Deze voetafdrukken kunnen perfect worden bewaard in de open lucht, waardoor ze in veel gebieden een enorme toeristische attractie zijn. We kunnen routes vinden om voetafdrukken van dinosauriërs te zien in Enciso (La Rioja), de provincie Burgos of in degene die bekend staat als het Jurassic Museum of Asturias (MUJA). Al deze locaties bevinden zich in Spanje.
2. Macrofossielen: skeletten veranderden in steen
Macro-fossielen zijn al die fossielen die met het blote oog te zien zijn. In deze sectie zullen we ons concentreren op gemineraliseerde skeletten en schelpen, de bekendste en meest spectaculaire soorten fossielen.
Er zijn talloze voorbeelden van gemineraliseerde skeletfossielen: dinosaurusbotten, oude visresten, overblijfselen van vroege vogels of zoogdieren, enz. Sommige van deze botten kunnen ongelooflijk goed bewaard blijven, zodat we bijna complete skeletten zien.
Sommige van deze in steen geconserveerde skeletten kunnen ongelooflijk groot zijn: dit is het geval van de Titan van Patagonië (Patagonische mayorum) die niet meer of minder dan 70 ton woog en 40 meter lang kon worden.
3. Pseudo-fossielen: chemische overblijfselen van vorige levens
Pseudo-fossielen zijn visuele patronen in rotsen, geproduceerd door geologische processen, die lijken op de vormen van dieren of planten. Een klassiek voorbeeld zijn pyrolusiet dendrieten, gevormd uit mangaanoxide, die eruitzien als plantenresten. Wetenschappers hebben echter aangetoond dat het zijn chemische vingerafdrukken die door bacteriën worden geproduceerd.
Een ander bekend voorbeeld zijn stromatolieten, bestaande uit resten van activiteit van sommige bacteriën. In Groenland zijn 3,7 miljard jaar oude stromatolieten gevonden: ze worden beschouwd als het eerste geologische teken van leven op aarde.
4. Levende fossielen: overlevenden van voorbije eeuwen
Levende fossielen zijn geen fossiele resten, maar datering is belangrijk om de evolutionaire geschiedenis van soorten te begrijpen. Levende fossielen zijn al die soorten die vandaag de dag leven en die ook in fossielen van zeer oude tijden worden gevonden. Het zijn dus dieren en planten die zeer oude lichaamsstructuren behouden.
Het bekendste voorbeeld van een levend fossiel is de Coelacanth, een dier gevonden in fossielen van 70 miljoen jaar oud. Desondanks werden in 1938 levende coelacanth-exemplaren gevonden aan de kusten van Afrika, een feit dat aantoonde dat hun afstamming niet was uitgestorven.
Zoals we in deze regels hebben gezien, zijn er veel soorten fossielen op aarde, afhankelijk van hoe ze zijn gevormd of het soort dier in kwestie. Er zijn echter nog steeds veel fossielen te ontdekken in de diepten van onze planeet, dus paleontologie kan nog steeds verrassingen voor ons in petto hebben.
