Bedrog is niet alleen een menselijke eigenschap, het is een vorm van communicatie die ook in de natuur aanwezig is. Dieren kunnen bedriegen simpelweg omdat dit type strategie zich aanpast aan hun omgeving.
Om dit te begrijpen kunnen we dieren niet personifiëren, noch menselijke kenmerken aan hen toeschrijven of bedrog verwarren met negatieve termen zoals slechtheid of onwaarheid. Dieren bedriegen omdat ze onder specifieke voorwaarden voordelen op korte termijn kunnen krijgen, niet meer en niet minder.
Communicatie in het dierenrijk
Communicatie is erg belangrijk in het dierenrijk, want om te overleven in de natuur is het noodzakelijk om de chemische of fysische signalen van het ene individu naar het andere te herkennen en te begrijpen.
Bovendien is het dankzij het mogelijk om een partner te vinden, een territorium en sociale relaties in een groep te vestigen, om hulp te vragen, alarmsignalen te geven of voedsel te vinden.
De meeste dieren willen, wanneer ze iets signaleren, het gedragspatroon van het ontvangende individu veranderen. Afhankelijk van wie baat heeft bij deze communicatie, zijn er verschillende soorten:
- Deceit: de zender van het bedrieglijke signaal krijgt voordelen, maar het is negatief voor de ontvanger. Het komt vaak voor tussen verschillende soorten, hoewel het kan voorkomen tussen individuen van hetzelfde taxon. Veel dieren zijn in staat tot bedrog.
- Overtuiging: de zender profiteert van de misleiding, maar zonder de ontvanger van het signaal te schaden.
- Spionage: bij spionage profiteert een derde "luisteraar" van de communicatie tussen zender en ontvanger. Een waarschuwingssignaal van een dier voor zijn groep dat door een roofdier wordt gehoord, is een goed voorbeeld van spionage.
- Uitbuiting: wanneer spionage negatieve effecten heeft voor de uitgever, wordt dit beschouwd als uitbuiting. In dit geval zou het roofdier het uitzendende dier vangen.
- Echte communicatie: zender en ontvanger profiteren van communicatie. Het is nuttig onder leden van dezelfde soort om naar bronnen te zoeken, de genetische aanleg van een mannetje te kwantificeren of om verschillende soorten van hetzelfde geslacht te herkennen.
Kunnen dieren bedriegen?
Het ontdekken van "liegende individuen" in een groep dieren van dezelfde soort kan zeer negatieve gevolgen voor hen hebben, dus het is geen evolutionair stabiele strategie op de lange termijn. Er zijn echter situaties waarin misleidende signalen kunnen ontstaan:
- Wanneer de zender en ontvanger niet hetzelfde doel delen. Bijvoorbeeld de wapenwedloop tussen roofdier en prooi. Evolutie selecteert die aanpassingen die jagen en vliegen vanuit beide rollen verbeteren.
- Wanneer de eerlijkheid van het signaal moeilijk te beoordelen is of in het algemeen waar is. Bedrog wordt alleen in stand gehouden in een populatie als de meerderheid de waarheid spreekt.
Hier zijn enkele voorbeelden van bedrog in het dierenrijk.
Hoe je het hof maakt voor een andere rivaal
Sepia plangon mannetjes bedriegen hun rivalen door zich voor te doen als vrouwtjes. Wanneer een mannetje tussen een ander mannetje en een vrouwtje zwemt, zendt hij verschillende signalen uit voor elke receptor.
Aan de kant die zich het dichtst bij het vrouwtje bevindt, zendt het de typische signalen van een mannetje uit tijdens verkering, terwijl het aan de kant van het andere mannetje de signalen van een vrouwtje gebruikt. Op deze manier blijft de inktvis onopgemerkt door de mannelijke concurrent en weet hij de aandacht van een potentiële partner te trekken.
De spinnen die motten aantrekken
Bola-spinnen maken een zijden draad waaraan een druppel hangt, waarmee ze snel zwaaien, als een katapult, om hun prooi aan te trekken en te vangen.
Deze druppel bevat stoffen die mottenferomonen nabootsen en mannetjes aantrekken. De motten naderen haar en worden belaagd door de spin, die ze met een snelle beweging vangt.
De apen die niet willen delen
Vals alarm is typisch voor verschillende soorten apen, zoals kapucijnen of meerkatten. Dit gedrag is waargenomen binnen een groep in competitieve situaties, zoals het zoeken naar voedsel of broedparen.
Apen geven valse alarmoproepen om de aanwezigheid van roofdieren aan te geven om partners af te schrikken, zodat ze alleen kunnen worden gelaten met de bron van interesse.
Deze tactiek werkt meestal omdat de alarmen meestal waar zijn. Kapucijners bedrog niet vaak, omdat ze normaal gesproken aan een reeks voorwaarden moeten voldoen:
- Vals alarm wordt gegeven door ondergeschikten in plaats van dominanten.
- Deze komen vaker voor als er minder voedsel beschikbaar is.
- Doen zich voor wanneer het bedrieglijke individu zich in een positie bevindt waarin ze hun voedingssucces kunnen vergroten als hun soortgenoten reageren op de oproep.
Maar zoals altijd heeft misleiding een prijs. Een persoon die "op heterdaad betrapt" kan door de rest van de groep voor een bepaalde tijd worden gestraft voor zijn actie. Sommige dieren kunnen misleiden, maar dat loont niet altijd.
Concluderend kunnen we bevestigen dat bedrog niet zou werken binnen een groep waarin de leden altijd liegen, dus wordt het in het dierenrijk gehandhaafd als een strategie onder bepaalde omstandigheden en wanneer de individuen meestal eerlijk zijn .
