De geschiedenis van mensen die dieren manipuleren en selecteren voor hun voordeel gaat 11.000 jaar terug. Sindsdien hebben honden, katten, koeien, kippen en andere wezens een transformatie ondergaan om ons aan hun zijde te tolereren. Dus waarom kunnen niet alle dieren getemd worden?
Dit proces is niet alleen traag, maar ook afhankelijk van verschillende factoren die het mogelijk maken. Als je je ooit hebt afgevraagd waarom gnoes, olifanten of tijgers er niet aan wennen dat ze door mensen worden verzorgd, dan is hier het antwoord.
Wanneer kunnen dieren getemd worden?
Om een dier te laten leren leven met een mens -zonder historisch gezien een domesticatieproces te hebben doorlopen-, moet het aan een reeks eisen voldoen, die je hieronder stelt:
- Mogelijkheid om voldoende voedsel te vinden in de buurt van menselijke nederzettingen, zodat hun voortbestaan verzekerd is.
- Snel rijpend.
- Om zich in gevangenschap te kunnen voortplanten: sommige soorten verliezen de voortplantingsdrang wanneer ze op kleine plaatsen worden opgesloten.
- Heb een zachtaardig en vriendelijk karakter.
- Geen sterke neigingen om in paniek te raken en weg te rennen, zoals bepaalde prooidieren.
- De soort moet hiërarchisch georganiseerd zijn en daarnaast moet de mens een plaats hebben in de dynamiek als leider of verzorger. De enige uitzondering op deze regel zijn katten.
Zoals je kunt zien, voldoen niet alle soorten aan deze eisen. Grote primaten en olifanten worden bijvoorbeeld heel langzaam volwassen, panters leven solitair en zullen een mens nooit als gezelschapsdier zien, en veel soorten stoppen direct met broeden wanneer ze ingesloten zijn.
Naast domesticatie voor voedsel, is er het selectief fokken van gezelschapsdieren. Zoogdieren zoals katten en honden, die aanvankelijk werden opgevoed als bewakers of bestrijders van ongedierte, ze zijn nu geselecteerd op hun uiterlijk of karakter.
Genetische selectie voor zachtmoedigheid
Vóór boerderijen en dierenwinkels waren dieren niet zo vriendelijk voor mensen. Wat is er onderweg gebeurd? Het was niet alleen een kwestie van een symbiotische rol tussen soorten aannemen, maar de mens heeft een kunstmatige genetische selectie gemaakt op de soort.
In Rusland, in de Instituut voor Cytologie en Genetica, kruisen al meer dan 50 jaar zilvervossen om te ontdekken welke genen de mate van zachtmoedigheid in een soort bepalen. Het resultaat is de compressie van duizenden jaren van domesticatie in minder dan een eeuw: vossen, verre van gewoon nieuwsgierig te zijn naar de mens, zoeken actief naar een band met hem.
Deze studie is herhaald met andere diermodellen, zoals ratten, nertsen en otters.
Wetenschappers hebben ook geprobeerd kunstmatig te selecteren op agressief temperament. Op deze manier proberen de onderzoekers de genen te isoleren die de as agressiviteit-submissie bepalen in het gedrag van sociale dieren. Dit kan bijvoorbeeld helpen bij het aanmoedigen van de opkomst van bepaalde voogdhondrassen.
Laatste gedachten: het ethische debat
Er bestaat domesticatie: je moet alleen wilde kippen vergelijken met die op een eierboerderij, of een Duitse herder van 50 jaar geleden met één van nu. Maar wat heeft het voor zin om wilde soorten te domesticeren?
De grote kritiek die dit gebied van genetica krijgt, komt van antispeciesorganisaties. Proberen te vinden welke dieren gedomesticeerd kunnen worden, is een duidelijk probleem: naast de aangeboren afwijkingen die het met zich meebrengt, er zijn veel meldingen van mensen die zijn aangevallen door hun halfwilde huisdieren.
Deze groepen stellen dat het houden van exotische dieren als huisdier het impliciete idee met zich meebrengt dat mensen het recht hebben om andere levende wezens te onderwerpen voor louter vermaak.
Veel mensen wijzen er al op dat een herziening van de moderne ethiek op dit punt noodzakelijk is. Zijn er in een tijd waarin de wetenschap ons naar de maan heeft gebracht echt geen oplossingen om het behoud van de planeet en dieren te garanderen?
